بررسی مسئله عرضه قرآن توسط پیامبر (ص) و جبرئیل و جایگاه آن در مطالعات قرآنی

در منابع روایی اهل سنت، گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد همه ساله پیامبر اکرم (ص) آن بخش از آیاتی که بر ایشان نازل شده بود را بر جبرییل عرضه می کردند. در برخی دیگر از گزارش ها این جبرییل بود که هر سال آیات نازله از قبل را برای پیامبر (ص) قرایت می کرد. موضوع «عرضه» قرآن توسط جبرییل بر پیامبر (ص) و یا بالعکس، به خصوص در منابع اهل سنت ارتباط عمیقی با برخی از مباحث علوم قرآنی از جمله: قرایات، نسخ التلاوه، جمع قرآن توسط عثمان و... پیدا کرده و حتی برخی فضیلت ها به برخی از افراد نسبت داده شده است. پیوند بحث عرضه با این مباحث، ضرورت بررسی آن را دو چندان می کند؛ اعتماد یا عدم اعتماد به این گزارش ها می تواند در نوع نگاه ما به برخی از مباحث یادشده تاثیرگذار باشد و سرنوشت برخی از مسایل را بهتر روشن کند. نوشتار حاضر، کوششی تحلیلی-انتقادی در نقد و بررسی مساله عرضه، جایگاه و تاثیر آن در حوزه برخی از مسایل علوم قرآنی است. نتایج نشان می دهد این مساله، جایگاه خاصی در میان شیعه ندارد. روایت عرضه به دلیل ضعف سندی و اشکال در برخی از طرق نقل، قابل نقد بوده و بر فرض اعتماد به صدور آن، برداشت های صورت گرفته و بعضی از مسایل گره خورده با آن، درست به نظر نمی رسد.