آخوند خراسانی، عقل و عقلانیت دینی

آخوند خراسانی از فقیهان و اندیشمندان برجسته ای است که عظمت درس و آثار و اندیشه اش از جایگاه ویژه ای در جهان اسلام و عالم تشیع برخوردار است؛ تا جایی که بیان شده در جهان اسلام پس از امام صادق (ع) مدرسی به مثل آخوند خراسانی پا به عرصه ی وجود ننهاده است. این پژوهش که با مراجعه روشمند به تالیفات گرانبهای آخوند خراسانی و منابع معتبر دیگر به نگارش در آمده ، در صدد است تا به واکاوی جایگاه عقل و عقلانیت دینی در اندیشه ی این متفکر برجسته اسلامی بپردازد. نتایج حاصله این پژوهش مبین آن است که هرچند از اندیشه آخوند خراسانی این بدست می آید که وی عقل را به عنوان منبع استقلالی در کنار سایر ادله می داند و به سمت بسط و گسترش منابع معرفتی حرکت نموده اما در نهایت با برقراری ارتباط این همانی میان عقل و نقل، در نهایت امر فقط به پذیرش کتاب و سنت واجماع به عنوان منابع استنباط احکام شرعی قایل می شود؛ به بیان دیگر وی بر این باور است که هرجایی که عقل حکم شرعی را کشف نمود، به طور یقین در ادله نقلی هم آن حکم را می توان یافت. و از سویی او عقلانیت مطلوب را عقلانیت دینی با شاخصه های گسترش منابع معرفتی، اقتدار گرایی و اجرای حداکثری دین و شریعت در جامعه اسلامی می داند.