ارزیابی کمی پیوستگی لکه های جنگل در حوضه آبریز دریای خزر با استفاده از شاخص های سیمای سرزمین و نظریه گراف

جنگل های ناحیه خزری از مهمترین منایع جنگلی کشورند، اما آنچه به صورت یک خلا بزرگ در تحقیقات این حوزه دیده می شود لزوم توجه به ابعاد ساختاری به ویژه حفظ پیوستگی ساختاری این جنگلها است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه شاخص های پیوستگی سیمای سرزمین در مورد لکه های جنگلی حوزه آبریز دریای خزر انجام شد. برای این منظور، ابتدا لایه جنگل از نقشه پوشش سرزمین استخراج و تعداد 25 حوزه آبخیز کلان انتخاب شدند. پیوستگی سیمای سرزمین از منظر سنجه های سیمای سرزمین (چهار شاخص) و شاخص های تیوری گراف (11 شاخص) تحلیل و محاسبه شد. سپس، با استانداردسازی شاخص های پیوستگی محاسبه شده در محدوده صفر تا 1، و تلفیق آنها، یک عدد نهایی پیوستگی برای هر حوزه آبخیز بدست آمد که بین 571/0 تا 274/0 متغیر بود. این محدوده در چهار طبقه از کم به زیاد، طبقه بندی شد. نتایج نشان داد شاخص های پیوستگی لکه های جنگلی در تمام ناحیه خزر، بسیار پایین بوده به طوری که 80% حوزه ها در طبقه پیوستگی خیلی کم و کم قرار می گیرند. حوزه شماره 9 (سردآبرود، شلمانرود) و حوزه شماره 7 (چالوس) به ترتیب با عدد پیوستگی نهایی 274/0 و 276/0 در وضعیت بسیار نامطلوب قرار دارند و تنها دو حوزه شماره 14 (چلاو و پنجاب) و شماره 4 (پسیخان و شاخرز) به ترتیب با عدد پیوستگی نهایی 571/0 و 540/0 وضعیت مناسب تری از نظر شاخص های پیوستگی دارند. با توجه اهمیت حفظ پیوستگی لکه های جنگل، و نقش آن در حفظ کارکردهای جنگل های خزری، نتایج این پژوهش در برنامه های مدیریت و احیا جنگل کاربرد خواهد داشت