بررسی برخی عوامل موثر در باززایی درون شیشه ای سویا (Glycine max L.)

سویا (Glycine max L.) یکی از مهمترین محصولات کشاورزی است که نه تنها به دلیل ظرفیتش در تولید روغن بلکه به دلیل نقش آن در تغذیه انسان و دام دارای اهمیت ویژه ای است. یکی از روش های کارآمد در غلبه بر مشکلات اصلاحی این گیاه زراعی، استفاده از تکنیک های کشت درون شیشه ای و روش های مولکولی است. با توجه به اهمیت کشت بافت و باززایی گیاه در روند مهندسی ژنتیک گیاهی، کارایی موفقیت در این رابطه به عوامل متعددی ازجمله گونه و ژنوتیپ گیاهی، نوع ریز نمونه، غلظت و نوع تنظیم کننده های رشد گیاهی و غیره بستگی دارد.

 پس از جوانه زنی و رشد گیاهچه های ارقام سامان و DPX در محیط کشت، ریز نمونه های هیپوکوتیل و کوتیلدون در محیط کشت های حاوی تیمارهای هورمون BAP (0، 1 و 2 میلی گرم بر لیتر) و IBA (0، 1/0 و 5/0 میلی گرم در لیتر) واکشت شدند. پس از آن، نمونه های به دست آمده مجددا در محیط های کشت حاوی هورمون IBA (0، 5/0، 1 و 5/1 میلی گرم در لیتر) به همراه آگار (5، 6 و 7 گرم) یا ژلرایت (2 و 3 گرم) کشت شدند. بطور جداگانه، مطالعه اثر تنظیم کننده های رشدی بر ارقام سو.یا بصورت آزمایش فاکتوریل، ازمایش اثر مواد ژله کننده بر اندام زایی و آزمایش ریشه زایی ارقام در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و هر تکرا ر شامل شش ریز نمونه اجرا گردید.

نتایج این پژوهش نشان داد که در ریز نمونه کوتیلدون رقم سامان تحت تیمار هورمونی2 میکروگرم در هر لیتر BAP و 1/0 میکروگرم در لیتر IBA بیشترین میزان اندام زایی و تعداد شاخه های باززایی شده، مشاهده شد. همچنین، وجود 7 گرم آگار در محیط کشت بیشترین میزان اندام زایی و تعداد شاخه های باززایی شده را نشان داده است. علاوه بر این، غلظت 5/1 میکروگرم در هر لیتر از هورمون IBA بالاترین میزان ریشه زایی را القا کرد.

رقم بومی سامان نسبت به رقم DPX در شرایط کشت بافت گیاهی عملکرد و نتایج بهتری در باززایی و ریشه زایی نشان داد. یافته های این پژوهش می تواند برای انجام مطالعات انتقال ژن و مهندسی ژنتیک برای رقم سامان و سایر ارقام سویا استفاده شود.