مجدالاطبا و انتشار روزنامه های «اتحاد ملی» و «اقبال» در تبریز

در دوره سلطنت مظفرالدین شاه قاجار و به‌خصوص پس از صدور دستور تشکیل مجلس ملی در سال 1285 ش. نشریات زیادی در ایران و به‌ ویژه در شهر تبریز توسط افراد با مشاغل و طرز فکرهای مختلف منتشر شده است. اگرچه دوره فعالیت برخی از آن‌ها به دلایل مختلف از چندین شماره تجاوز نکرد، اما نشریات نقش و تاثیر بسزایی در روند تحریک، تهییج و اطلاع‌رسانی به مردم و پیشبرد انقلاب مشروطه داشتند.موسسان و مدیران تعدادی از این نشریات، تاکنون به‌درستی شناسایی و یا معرفی نشده‌اند، از جمله این افراد مجدالاطبا، مدیر نشریه‌های «اتحاد ملی» و «اقبال» شهر تبریز است که نام کوچک وی نیز ناشناخته است. این پژوهش با هدف شناسایی افراد مشهور یا ملقب به این لقب شغلی پزشکی، کم استفاده در دوره قاجار، به ‌عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی مدیر نشریه‌ها‌، تلاش می‌کند.

 این پژوهش مبتنی بر روش اسنادی و جمع‌آوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای است و ضمن بررسی کامل متن مطالب این دو نشریه (اتحاد ملی و اقبال)، به دنبال نشانه‌های احتمالی جهت شناسایی، مجدالاطبا مدیر نشریات است.

با توجه به عدم تحقیق مستقل درباره لقب مجدالاطبا، 14 نفر ملقب و یا مشهور به این لقب در دوره قاجار شناسایی و به‌ اختصار معرفی ‌شده‌اند.

 از ابتدا تا انتهای مقاله اصل صداقت، و امانت داری رعایت گردیده است.

این مطالعه به‌ اختصار به معرفی نشریه کمیاب اقبال شهر تبریز می‌پردازد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد تاکنون چهار شماره از این نشریه با نام‌های «اتحاد ملی» (شماره‌های 1 و 2) در اواخر دوره سلطنت مظفرالدین شاه و «اقبال» (شماره‌های 3 و 4) در هفته نخست سلطنت محمدعلی شاه قاجار، به مدیریت «مجدالاطبا» معرفی و شناسایی‌ شده، که با توجه به طبیب بودن مجدالاطبا، بخش‌هایی از مطالب این نشریه‌ها به ترجمه رساله «حفظ‌الصحه» از نویسنده‌ای ناشناس، اختصاص ‌یافته است. این پژوهش در ادامه به ارایه توضیحات بیشتری درباره یکی از گزینه‌های احتمالی به‌ عنوان ناشر نشریات یاد شده، یعنی میرزا حبیب‌الله مجدالاطبا (از پزشکان مشهور دوره قاجار) پرداخته است.