شناسایی و رتبه ‏بندی راه کارهایی به منظور بهبود وضعیت حق مالکیت معنوی در کتابخانه های دیجیتالی

کتابخانه به لحاظ سنتی مخزنی از اطلاعات است، محلی که جویندگان اطلاعات برای یافتن جواب سوال‏های خود به آنجا مراجعه می کنند. باتوجه به توسعه کتابخانه ‏های دیجتال و کمبود تحقیقات و قوانین جامع و به روز در این حوزه و حفظ حق مالکیت آثار، در این نوشتار به شناسایی و رتبه ‏بندی راه کارهایی به منظور بهبود وضعیت حق مالکیت معنوی در کتابخانه های دیجیتالی پرداخته شد.

روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی است، از نظر فرایند انجام کار جزء تحقیقات توصیفی از نوع میدانی می‏باشد. جامعه آماری خبرگان کتابخانه‏ های دیجیتال و حقوق‏دانان آشنا به موضوع بودند که 30 نفر به صورت هدفمند به عنوان نمونه تعیین گردیدند. جهت گردآوری داده ‏ها از پرسشنامه محقق ‏ساخته استفاده شد که روایی آن توسط خبرگان و پایایی آن با آلفای کرونباخ 77/0 مورد تایید قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ‏ها از آزمون‏های T و فریدمن استفاده شد و از نرم‏ افزار SPSS نسخه 25 برای تحلیل های آماری بهره گرفته شد.

یافته ‏های پژوهش نشان دادند که زیرساخت‏های نرم ‏افزاری و سخت ‎افزاری با میانگین رتبه (34/44)، نیروی انسانی متخصص (77/35)، قانون کپی‏رایت (98/30)، حفظ مالکیت معنوی مولف (76/29)، جذب منابع مالی (54/24)، توسعه انتشارات الکترونیکی (34/22)، امنیت پایگاه داده (54/21)، فرهنگ استفاده از کتابخانه‏ ها (80/19)، حفظ منابع اطلاعاتی (21/15) و تعامل بین کاربران و کارکنان کتابخانه‏ ها (54/12) در رتبه‏ های اول تا دهم قرار گرفتند.

کتابخانه ‏های دیجیتالی با امکاناتی که ارایه  می‏دهند زمینه مساعدی را برای چرخه علم در جامعه که امروزه مهم‏تر از تولید علم تلقی می‏شود، ایجاد می‏کنند و این امر تاثیر بسزایی در ترویج علم دارد. بنابراین استفاده از سازوکارهای مدیریتی، توسعه منابع انسانی، حقوقی و قانونی، محتوا و ارایه خدمات می‏تواند نقش مهمی در توسعه این‏گونه کتابخانه‏ ها داشته باشد.