بررسی مبانی فکری فخر رازی درباره ماهیت خداوند و نقد آن از نگاه نصیرالدین طوسی

ابن سینا، طبق قاعده کلی «کل ذی ماهیه فهو معلول»، ماهیت داشتن خدا را رد می کند. اما فخر رازی معتقد است چون وجود مشترک معنوی است، بنابراین مانند کاربرد آن در انسان که به صورت عروض بر ماهیت است درباره خدا به صورت عروض بر ماهیت است. پس، خداوند دارای ماهیت است. به نظر نصیرالدین طوسی، دیدگاه فخر رازی ناشی از مغالطه میان احکام ماهیت با وجود، ذهن با خارج، سرایت دادن حکم مفهوم و مصداق است. این درست است که وجود از نظر حکما، به یک معنا بر مصادیق خود اطلاق می شود، اما مستلزم آن نیست که ملزومات وجود، حقیقتشان یکسان باشد. این نوشتار تبیین و تحلیل مسئله از دیدگاه فخر رازی در دو بخش است: الف. اقامه برهان در اثبات ماهیت داشتن واجب؛ ب. نقد نظریه ماهیت نداشتن واجب الوجود و نقد نصیرالدین طوسی بر دیدگاه رازی به همراه تحلیل و نقد دلایل هر دو اندیشمند.