بررسی نهاد توبه از منظر قوانین جزایی ایران، شرع، اسناد و آرای محاکم کیفری بین المللی

در حقوق کیفری ایران، شرع و اسناد محاکم کیفری بین المللی، نهاد توبه به عنوان یکی از مطلوب ترین روش های بازگشت و ندامت مجرمان و بازپروری شخصیت آنان منجر به سقوط یا تخفیف میزان مجازات می شود. این نهاد تاثیرگذار که در سال 1392 به تبعیت از آرای مشهور فقهای امامیه در ماده 114 تا 119 به تصویب رسید، صرفا با اراده جدی و واقعی مجرم بر ترک گناه و بدون نیاز به هیچ گونه تشریفات خاص حقوقی اتفاق می افتد، اما قانون گذار برای اجرایی شدنش قواعدی مانند ادبار قلبی از جرم، عدم تراخی، ندامت واقعی و عزم و اراده جدی برای جبران را وضع کرده است. اما در اسناد و آرای محاکم کیفری بین المللی اشاره ای به نهاد توبه نشده، فقط ندامت و پشیمانی یکی از کیفیات مخففه محسوب شده است که قرابت شکلی فراوانی با نهاد توبه در قوانین ایران دارد. گستره عملکرد توبه بر اساس قانون جزا در غالب جرایم حدی است، اما در تعزیرات به نحو تخفیفات مجازاتی و به ندرت در سقوط مجازات قابل اعمال است. این موضوع در قوانین شکلی پیش بینی شده است. از این رو دادگاه ها در مواجهه با نهاد توبه وضعیت روشنی دارند.