خودشناسی و نتایج و ثمرات آن در آینه ادعیه امام سجاد (ع)

چکیده خودشناسی یکی از مسایل بسیار مهم در حوزه های گوناگون عرفان، فلسفه، اخلاق، روان‌شناسی و... است. خودشناسی، زیربنای سعادت انسان ها در همه ابعاد و زوایای مادی و معنوی زندگی است. آدمی در پرتو خودشناسی، به ظرفیت ها، قابلیت ها و نیازهای درونی و برونی خود پی برده و عواملی را که مایه رشد، تعالی و کمال است، تشخیص می دهد. با توجه به اهمیت، ضرورت و جایگاه خودشناسی، این مقاله به «خودشناسی و نتایج و ثمرات آن در آینه ادعیه امام سجاد (ع)» پرداخته است. با توجه به پراکندگی مباحث مربوط به خودشناسی در ادعیه صحیفه سجادیه با اخذ رویکرد تحلیلی و استفاده از روش‌های تحلیل مفهومی، گزاره‌ای و سیستمی به بررسی موضوع در ادعیه 54گانه صحیفه سجادیه پرداخته شد. بر اساس بررسی به عمل آمده امام سجاد (ع) با بهره گیری از شیوه‌های گوناگون به خودشناسی اخلاقی، عارفانه و فلسفی بیش از سایر گونه های خودشناسی پرداخته است. از نگاه امام سجاد در خودشناسی عارفانه و اخلاقی انسان در عین حال که در بین آفریدگان بهترین و بالاترین مخلوق است ولی از نظر وجودی فقر محض و عین نیاز و وابستگی به آفریدگار خویش است و درک عمیق این فقر وجودی حلقه ارتباطی او با حضرت حق جل و علاء است که در حوزه اخلاق، اخلاق بندگی و عبودیت را شکل می دهد و او را در سایه ربوبیت حق‌تعالی قرار داده و زمینه خودسازی او را فراهم می سازد.