کارآیی واکسن آنفلونزا در پیشگیری از بیماری شبه آنفلونزا در زائرین ایرانی حج تمتع سال 1382

هر سال حدود 1.9 میلیون نفر از 140 کشور جهان و 94 هزار نفر از ایران جهت مراسم حج تمتع به کشور عربستان سفر می کنند. بروز گسترده علایم عفونت های تنفسی در زائرین، یکی از مشکلات جدی زائرین و سازمان های پزشکی حج در سالهای اخیر بوده به طوری که به کارگیری اقدامات مناسب جهت پیشگیری و یا کنترل این علایم، از ضروریات مدیریت برنامه ریزی برای حج محسوب می شود. این مطالعه با هدف تعیین رابطه واکسن آنفلونزا با بروز علایم شبه آنفلونزا و شکایات مرتبط با عفونت های دستگاه تنفسی در بین زائرین ایرانی حج تمتع سال 1382 انجام گرفت.
این مطالعه به صورت هم گروهی (Cohort) و بر روی 406 نفر که شامل، 203 نفر گروه واکسینه شده (مورد) و 203 نفر گروه واکسینه نشده (شاهد)، در بین شش کاروان اعزامی از شهرستان تهران، قم، سمنان، مهدی شهر و شهریار بودند، اجرا گردید. داده ها در ایام حج به صورت روزانه و براساس معاینه پزشک و شکایتهای زائرین و سپس طی یک ماه پس از بازگشت زائرین به صورت هفتگی و به وسیله تلفن توسط پزشکان کاروان ها جمع آوری شد و با استفاده از آزمون های Mann- Withney و Chi-Square وt-test مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
در گروه مورد میانگین تعداد روزهای ابتلا به علایم سرفه، گلودرد و گرفتگی بینی به ترتیب 1.2، 0.5 و 0.4 روز کاهش داشت. میانگین دفعات ابتلا به سرفه از 1.4 به 1.3، سردرد از 0.8 به 0.7، آبریزش بینی از 1.2 به 1 و گرفتگی بینی از 1 به 0.8، کاهش نشان داد که فقط در مورد گرفتگی بینی بین دو گروه، تفاوت معنی دار آماری وجود داشت (p<0.02). شدت علایم سردرد، گرفتگی بینی، گلودرد و سرفه در واکسینه شده گروه مورد حدود 3 تا 7 درصد کمتر از گروه شاهد بود. همچنین 3 تا 9 درصد زائرین گروه مورد، کمتر از گروه شاهد به این علایم دچار شده بودند که تنها در مورد گرفتگی بینی این تفاوت از لحاظ آماری معنی دار بود (p<0.05). درنهایت کارآیی واکسن آنفلونزا در پیشگیری از ابتلا به بیماری شبه آنفلونزا 20% بدست آمد.
نتیجه گیری و توصیه ها: تزریق واکسن آنفلونزا در کاهش بروز علایم شبه آنفلونزا در زائرین ایرانی حج تمتع سال 1382 کارآیی اندکی داشت. شاید بتوان عدم همخوانی 80% ویروسهای در گردش ایام حج با واکسن آنفلونزا را از علل این موضوع دانست. با عنایت به جنبه های اقتصادی و اجتماعی موضوع پیشنهاد می شود، ایمن سازی با واکسن آنلونزا فقط در آن دسته از زائرین که در معرض خطر بالای عفونت های دستگاه تنفسی قرار دارند، انجام شود.