بازسازی نظام تولید دست افزار سنگی در ادوار پساپارینه سنگی جنوب شرق دریای مازندران؛ مطالعه موردی محوطه پنج برار رستمکلا

به رغم دستیابی انسان به فناوری استفاده از فلزات در پیش ازتاریخ، فناوری تراش دست ساخته های سنگی اهمیت و کارایی خود را از دست نداد. در برخی از حوزه های فرهنگی با توجه به دسترسی محلی به منابع سنگ خام و به دست آوری آسان و کم هزینه، این فناوری تا هزاره اول پیش ازمیلاد به شکلی گسترده ادامه یافته است. پس از عصر سنگ و توسعه جوامع پیچیده ساختار تولید دست افزار های سنگی نیز مطابق به شرایط از پیچیدگی های بیشتری برخوردار شد. در این محدوده زمانی تقاضای بیشتر جوامع گسترده و پیچیده در رابطه با استفاده از دست افزار های سنگی، منجر به شکل گیری نظام های تخصصی تولید و عرضه دست ساخته های سنگی شده است. در این پژوهش یکی از نظام های تولید محصولات سنگی پساپارینه سنگی در جنوب شرق دریای مازندران مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است تا براساس آن تفاوت ها و شباهت های فناوری و گونه شناسی میان پراکندگی های چالش برانگیز دست ساخته های سنگی دوره های پساپارینه سنگی و پارینه سنگی در محدوده جنوب دریای مازندران تبیین گردد؛ اما این که این دست ساخته ها طی چه فرآیندی و با چه زنجیره عملیاتی تولید شده اند و چه بقایایی خارج از استقرارهای باستانی از مکان خود برجای گذاشته اند، پرسشی است که این پژوهش در پی پاسخ گویی به آن است. پنج پایگاه تولید دست افزارهای سنگی در منطقه ای به وسعت چهار کیلومتر مربع شناسایی و مورد بررسی باستان شناختی قرار گرفت. پنج برار بزرگ ترین مکان تولید دست افزار سنگی شناسایی شده در منطقه است. در این پژوهش، 796 قطعه دست ساخته سنگی به دست آمده از محوطه پنج برار رستمکلا مورد مطالعه فناوری و گونه شناسی قرار گرفته است. مهم ترین محصول این محوطه، تیغه های سنگی بلند است. در نتیجه، محوطه های شناسایی شده به عنوان بخشی از یک نظام گسترده تولید دست افزار سنگی با محوریت گوهرتپه قلمداد شده اند. هم چنین با تحلیل توالی تراش از مراحل مقدماتی تا تولید تیغه چگونگی به وجود آمدن تراشه های شبه لوالوا مورد بحث قرار گرفته است.