ارزیابی مولفه های کیفیت سکونتی در محلات تاریخی شهر سبزوار (مطالعه موردی: محله تاریخی سرده)

محلات تاریخی بخش ارزشمندی از ساخت و هویت شهر به ‏شمار می‏ روند و امروزه از نظر برنامه ‏ریزی و مدیریت شهری اهمیت زیادی دارند. کیفیت سکونتی، به ‏عنوان یک مفهوم، مجموعه‏ ای از شاخص ‏ها و معیارهاست و از این نظر به یکی از عوامل مهم زیست ‏پذیری محلات شهری و به ‏ویژه محلات تاریخی تبدیل شده است. این مقاله با هدف ارزیابی کیفیت محیط شهری در محله تاریخی سرده در شهر سبزوار و شناخت شاخص ‏های تاثیرگذار بر کیفیت محیط شهری از دو بعد عینی و ذهنی انجام گرفته است. این پژوهش از لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعه ‏ای، از لحاظ نوع تحقیق توصیفی-تحلیلی، و از نظر روش تحقیق پیمایشی است. برای گردآوری داده ‏ها از ابزار پرسش‏نامه استفاده شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 333 نفر محاسبه شده است. همچنین، برای تحلیل یافته ‏های پژوهش، از شیوه ‏های آماری به ‏ویژه روش تحلیل عاملی، آزمون پارامتریک t تک ‏نمونه‏ ای، و ضریب همبستگی پیرسون در محیط نرم‏افزار SPSS استفاده شده است. بدین منظور، شاخص‏ های تحقیق در سه بعد کیفیت سکونتی عینی، کیفیت سکونتی ذهنی، و مجموع آن‏ها تقسیم شده است. نتایج به ‏دست ‏آمده نشان داد که میزان کیفیت محیط شهری در بعد ذهنی از نسبت بالایی نسبت به بعد عینی برخوردار است. همچنین، نه عامل تاثیرگذار بر کیفیت سکونتی از دیدگاه ساکنان محله به ‏ترتیب اهمیت عبارت ‏اند از: ساختار کالبدی- فضایی، حس تعلق مکانی، رضایت از زندگی، دسترسی‏ ها، روابط خانوادگی، همبستگی اجتماعی، امنیت، سیما و منظر شهری، و مشارکت اجتماعی. پایین ‏بودن مشارکت اجتماعی یکی از دلایل مهم در کاهش کیفیت سکونتی بافت است.