تحلیل الگوی کنشگر گرماس در نگاره ها و داستان شیخ صنعان

ساختار روایی داستان ها به عنوان یک شاخه علمی، از قرن بیستم و به دنبال علم زبان شناسی و نشانه شناسی مورد توجه قرار گرفت. در زمینه روایت «گرماس» قاعده ای جامع برای تحلیل بنیادهای معنوی متن از طریق شناخت ساختارهای زبانی مطرح کرد. او بررسی شخصیت ها و کنش های شخصیتی را بر اساس سه فعل خواستن، دانستن و توانستن مطرح نمود. استفاده از کنشگرهای تقابلی فاعلی «مفعولی، فرستنده» گیرنده و بازدارنده - یاری رسان و برجسته سازی آنها توسط این تقابل ها، از دیگر مواردی است که در روایات دیده و به کار برده می شود. روایت شیخ صنعان مشهورترین و طولانی ترین حکایت عطار است که از زمان خلق تا کنون بارها از نظر ادبی، روایی و هنری تحلیل شده است. این پژوهش به شیوه توصیفی - تحلیلی و تطبیقی به هدف شناخت، تحلیل و تطبیق شخصیت های داستان و نگاره های روایت شیخ صنعان بر اساس الگوی کنشگری گرماس انجام و به تحلیل دو نگاره از روایت شیخ صنعان و تطبیق آن با داستان پرداخته است. سوالات پژوهش عبارتند از: الگوهای شخصیتی کنش گر به کار رفته در داستان و نگاره های شیخ صنعان کدامند؟ و تقابل های واژه ای و مفهومی چگونه در داستان و نگاره ها به کار رفته اند؟ نتایج نشان می دهد همه الگوهای کنشگر در داستان و نگاره ها به کار رفته است. با این تفاوت که در نگاره منطق الطیر الگوهای بازدارنده ضعیف و یاری رسان وجود ندارد و همچنین نگارگران برای جبران محدودیت های کلامی از عناصر طبیعت، معماری، رنگ، زاویه دید و... استفاده کرده اند. پژوهش با رویکرد تطبیقی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای انجام شده است.