پیش بینی احتمال حضور فلبوتوموس پاپاتاسی در استان خوزستان: تلفیق فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی

 استان خوزستان یکی از کانون های آندمیک لیشمانیوز جلدی روستایی با عامل لیشمانیا ماژور و ناقل اصلی آن، پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی می باشد. هدف این مطالعه پیش بینی احتمال حضور فلبوتوموس پاپاتاسی به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در این استان بود.

جهت تعیین پراکندگی گونه فلبوتوموس پاپاتاسی در دو فصل بهار و تابستان در سال 1397 از پنج شهرستان ایذه، ماهشهر، اهواز، دشت آزادگان و اندیمشک با استفاده از تله چسبان، پشه خاکی ها جمع آوری شدند. شش معیار میانگین دمای سالیانه، میانگین بارندگی سالیانه، میانگین رطوبت نسبی سالیانه، کاربری اراضی، بافت خاک و ارتفاع انتخاب شدند. نقشه های معیارها در نرم افزار ArcGIS 10.5 تهیه شد. وزن معیارها و زیرمعیارها با استفاده از نرم افزار Expert Choice 11 تعیین گردید. نقشه نهایی احتمال وجود ناقل از ترکیب نقشه های وزن داده شده و تاثیر دادن وزن معیارها در آن به دست آمد.

 در این مطالعه 13 گونه پشه خاکی از دو جنس فلبوتوموس و سرژنتومیا صید شد. فراوانی فلبوتوموس پاپاتاسی از نمونه های صید شده در شهرستان های ایذه، دشت آزادگان، ماهشهر، اندیمشک و اهواز به ترتیب 55 درصد، 72 درصد، 4/69 درصد، 3 درصد و 5/66 درصد بود. براساس آنالیز جداول ماتریسی، به ترتیب معیار میانگین دمای سالیانه (406/0)، میانگین رطوبت نسبی سالیانه (233/0) و میانگین بارندگی سالیانه (156/0) بیش ترین وزن و اهمیت را در حضور ناقل داشتند.

یافته های این مطالعه اطلاعات مفیدی را در مورد تعیین پراکندگی این گونه در اختیار مسیولین بهداشتی قرار می دهد، تا در زمان شیوع بیماری براساس امکانات و بودجه اقدام کنند.