اثر تاریخ و آرایش کاشت بر عملکرد و کیفیت ذرت علوفه ای (.Zea mays L) در کشت نشایی

به منظور بررسی اثر تاریخ و آرایش کاشت در کشت نشایی بر عملکرد و کیفیت ذرت علوفه ای رقم 703، آزمایشی به صورت کرت های خردشده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های زراعی 1397 و 1398 در ایستگاه اکباتان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. تاریخ های کاشت در چهار سطح؛ 15 اردیبهشت،10 خرداد، پنج تیر و30 تیر همراه با آرایش کاشت در دو فاصله ردیف؛ 70 سانتی متر یک ردیفه (روش مرسوم) و 140 سانتی متر دو ردیفه به عنوان عامل اصلی و روش کاشت در سه سطح؛ کاشت مستقیم بذر، نشاکاری تک نشایی و جفت نشایی به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تراکم بوته ثابت و 102000 بوته در هکتار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان علوفه تر (65430 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد پروتیین (2437 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کشت دوم به دست آمد. در آرایش کاشت دو ردیفه عملکرد علوفه تر و عملکرد پروتیین به ترتیب 20 و 5/14 درصد بیشتر از آرایش تک ردیفه بود. عملکرد علوفه تر و عملکرد پروتیین در کشت تک نشایی، به ترتیب 5/11و  8/10 درصد بیشتر از کشت مستقیم بذر و 6/6 و 4/7 درصد بیشتر از کشت جفت نشایی بود. در کشت های زودهنگام و دیرهنگام، بیشترین مقدار علوفه تر و عملکرد پروتیین مربوط به کشت دو ردیفه تک نشایی بود. مقادیر بهره وری فیزیکی، درآمد خالص و بهره وری اقتصادی آب بر اساس درآمد خالص در آرایش کاشت دو ردیفه نسبت به آرایش مرسوم یک ردیفه، به ترتیب 6/167، 6/53 و 237 درصد بیشتر بود و میزان افزایش آنها برای جایگزینی کشت مستقیم بذر با روش تک نشایی به ترتیب 42، 1/12 و 8/33 درصد و برای جایگزینی با روش جفت نشایی به ترتیب 8/32، 5/4 و 7/24 درصد بود. با توجه به افزایش چشمگیر عملکرد علوفه و بهره وری آب در کشت نشایی دو ردیفه همراه با کاهش 50 درصدی نیاز به نوارهای آبیاری، استفاده از این روش (ترجیحا به صورت جفت نشایی جهت کاهش هزینه های تولید)، به عنوان جایگزین کشت مستقیم بذر در زراعت ذرت علوفه ای قابل توصیه است.