شکل گیری حزب توده و تلاش های این حزب برای واگذاری امتیاز نفت شمال به شوروی

کشور شوروی و قبل از آن روسیه به عنوان همسایه قدرتمند ایران در طول تاریخ با اینکه خود از منابع نفتی فراوانی برخوردار بود، اما همیشه به منابع نفتی ایران بنابر اهداف خاصی نظر داشت. در بررسی تاثیر نفت بر روابط دو کشور معلوم می شود که آنها در مقاطعی برای دستیابی به منابع نفتی ایران تلاش می کرده اند. یکی در سال 1299/ 1921 و دیگری در سال 1320/ 1941 در زمان اشغال ایران درجنگ جهانی دوم، روسها هرچند درهر دو مقطع در اهداف خود ناکام ماندند اما در زمان اشغال ایران در شهریور 1320 بوسیله متفقین تمام ابزارهای لازم را بکار گرفتند، مثلا از حزب توده، نخستین و سازمان یافته ترین حزب چپ گرا درایران برای رسیدن به اهداف نفتی خود استفاده کردند. حزب توده در حالی که قبل از آن با هرگونه واگذاری امتیاز به بیگانگان مخالف بود زمانی که پای شوروی برای امتیاز نفت شمال به میان آمد با ارایه طرح موازنه-که طبق آن امتیاز نفت جنوب متعلق به انگلیسی ها و امتیاز نفت شمال را حق شوروی، قلمداد کرده و از درخواست شوروی حمایت کردند. به عبارتی شوروی که وارد صحنه شد حزب توده نیز با آنها هم نوا شد. این تقاضای نفتی در ایران به علت حاکم بودن شرایط جنگی در جهان رد شد. مقاله حاضر در صدد است ضمن بررسی شکل گیری حزب توده و تقاضای امتیاز نفت شمال از سوی شوروی به تلاش ها و حمایت های این حزب برای واگذاری امتیاز نفت شمال به شوروی پرداخته و آن را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد.