اثرهای اجرای عملیات بیشه زراعی در جنگل های بلوط ایرانی؛ جنبه های سودآوری مالی و حفاظت خاک

عملیات بیشه زراعی در جنگل های زاگرس از دیرباز رواج داشته است. کشت زیر اشکوب گیاهان چندساله مانند آنغوزه به جای زراعت گیاهان یکساله مانند گندم به کاهش هدررفت خاک کمک می کند. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سودآوری و هدررفت خاک در دو عملیات بیشه زراعی جنگل- گندم و جنگل- آنغوزه در منطقه تنگ سرخ استان کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت. برای ارزیابی سودآوری از نمودار جریان پول نقد، ارزش مورد انتظار زمین، معیار ارزش یکنواخت سالانه و نرخ سالانه بازدهی سرمایه استفاده شد. مقدار هدررفت خاک به کمک معادله جهانی هدررفت خاک و بر مبنای فرسایندگی باران، فرسایش پذیری، طول و درجه شیب و نیز نوع مدیریت پوشش گیاهی محاسبه شد. داده های حفاظت خاک در واحدهای شکل زمین اندازه گیری/ جمع آوری شد. نمونه های خاک در دو عمق 30-0 و 50-30 سانتی متری خاک از واحدهای شکل زمین موجود در گستره هر عملیات برداشت شد. اطلاعات اقتصادی به روش سرشماری کشاورزان و با پرسشنامه نیمه ساختاریافته جمع آوری شد. نتایج نشان داد که نرخ سالانه بازدهی سرمایه عملیات جنگل- آنغوزه به قیمت های جاری سال 1393، (6/32 درصد) با فاصله زیاد بیش از عملیات جنگل- گندم (7- درصد) است. نتایج همچنین نشان داد که متوسط هدررفت خاک در عملیات جنگل- گندم (6/18 تن در هکتار در سال) 6/6 برابر عملیات جنگل- آنغوزه (8/2 تن در هکتار در سال) است. پژوهش های آتی روشن خواهد کرد که چرا کشاورزان به اجرای عملیات زیان ده جنگل- گندم ادامه می دهند.