رهیافتی بر مطالعه ساختار زبان قرآنی به مثابه «سیستم»

به رغم آنکه در دو دهه اخیر، نظر و نظریه های مختلفی، پیرامون ابعاد زبان قرآنی، مطرح شده، اما مهم ترین چالش روش شناختی این دیدگاه ها، انگاره تک بعدی بر چگونگی مطالعه آن است. این مقاله، با اتخاذ رویکردی تحلیلی و با الهام گیری از نگرش سیستمی، نوع مطالعه «زبان قرآنی» را به مثابه یک «سیستم»، پیشنهاد و ضرورتی اجتناب ناپذیر می داند. گستره مطالعه سیستمی به ساختار زبان قرآنی، با عطف نظر به مرزشناسی مفهومی میان«سیستم» و «زیرسیستم ها» از یک سو، و روابط گوناگون مصداقی آن ها از سویی دیگر، در ابعاد «کلان متن»؛ «سوره ها»؛ «آیه ها»؛ «جمله ها» و «واژگان» قابل گسترش است. تلفیق عناصر و روش های مختلف زبانی در کاربست های قرآنی، اساسا بیانگر یک «نظام فکری شبکه ای- سیستمی» است که در کنار التزام به درهم تنیدگی اجزای آن، از «وحدت سیستمی» نیز برخوردارند. ارتقای مطالعه ی زبان قرآنی به مثابه «سیستم»، نه تنها موجب «روشمندسازی فهم صحیح و جامع» نسبت به مفاهیم و آیه های قرآنی در آوردگاه تفسیری می شود بلکه امکان انعطاف و بازتولید معنای نوینی را از درون خود بافت زبانی آن، به ارمغان می آورد.