بررسی ترکیب پذیری و عمل ژن در صفات کیفی چند هیبرید بین گونه ای پنبه

به منظور تعیین ترکیب پذیری و عمل ژن در کنتل صفات کیفی پنبه، شش ژنوتیپ انتخابی از دو گونه G.barbadense G.hirsutum و در طرح تلاقی دی آلل یکطرفه با یکدیگر تلاقی شدند. پانزده هیبرید حاصل به همراه والدین (در مجموع، 21 ژنوتیپ) در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات پنبه کار کنده (کردکوی) بررسی شدند. برخی صفات کیفی نظیر عملکرد الیاف، درصد کیل، طول 2.5 درصد الیاف، یکنواختی، شاخص میکرونر، استحکام و درصد کشش الیاف مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصله تیمارها از نظر کلیه صفات (بجز استحکام الیاف) در سطح 1 درصد و 5 درصد اختلاف معنی دار نشان دادند. میانگین مربعات GCA برای کلیه صفات (بجز استحکام الیاف) و میانگین مربعات SCA برای درصد کیل، طول 2.5 درصد الیاف، استحکام و درصد کشش الیاف در سطح آماری معنی دار شد. بررسی ترکیب پذیری و تجزیه ژنتیکی نشان داد که برای صفاتی چون درصد یکنواختی و شاخص میکرونری الیاف اثرات افزایشی ژن، و برای عملکرد الیاف، درصد کیل، طول 2.5 درصد الیاف و درصد کش الیاف هر دو جزء واریانس های افزایشی و غیر افزایشی ژن دخالت دارند. میانگین درجه غالبیت و تجزیه گرافیکی صفات نشان داد که در صفاتی چون عملکرد الیاف، طول 2.5 درصد الیاف و شاخص میکرونری رابطه غالبیت نسبی و در صفات درصد کیل و استحکام الیاف رابطه فوق دیده می شود. براساس نتایج این تحقیق، تلاقی بین گونه ای یک تکنیک مناسب و موثر برای تولید هیبریدهای جدید، بویژه ترکیب خصوصیات کمی و کیفی گونه های G.barbadense و G.hirsutum می باشد.