گونه شناسی عناصر نورگیری حمام ها در شهرهای ایران در دوره صفویه و قاجاریه

در معماری ایران از دیرباز تاکنون، نور یکی از دغدغه های معماران ایرانی به شمار می رفته است، چرا که ما برای ادراک فضای پیرامون خود به نور نیاز داریم. تمثیل نور پیشینهای قدیمی در باور هر ایرانی دارد و اهمیت نورگیری فضاهای معماری به ویژه نور خورشید امری آشکار است. عمل نورگیری در حمام ها به روش های مختلفی انجام میشد. در این پژوهش شناخت گونه های عناصر نورگیری در حمامهای سنتی مورد سوال است و سعی برآن است که با انتخاب تعدادی از حمام های سنتی ایران در عصر صفوی و قاجار به عنوان نمونه های موردی و بررسی مسئله نور در آنها، انواع عناصر نورگیری و روش های نورگیری در حمامهای سنتی ایران را دسته بندی کنیم. بدین ترتیب با روش پژوهش توصیفی تحلیلی با رویکرد اکتشافی و بررسی منابع مکتوب کتابخانه ای، بازدیدهای میدانی و همچنین بررسی نمونه های موردی به این نتیجه می رسیم که گونه شناسی عناصر نورگیری در حمامهای سنتی بدین صورت است که این عمل نورگیری به دو روش طبیعی و مصنوعی انجام می گردیدهاست که در روش نورگیری طبیعی از طریق سقف؛ از عناصری همچون، گلجامها، روزن های نوک گنبدها، روزن های (پنجره) ساق گنبدها و استوانه های سفالی و در دیواره برخی حمامها از پنجره و فخر مدین استفاده میشده است. همچنین از روش های دیگری مانند بازتاب نور توسط عناصری همچون، آب، سنگ و دیواره های سفیدرنگ برای روشن شدن فضای داخلی حمام بهره میبردند. در روش مصنوعی نورپردازی در حمامها از عناصری مانند چراغهای پیه سوز بهره می بردند.