ثبات سیاسی افغانستان و منافع ملی متعارض کشورهای همسایه

بخش مهمی از چالش افغانستان مربوط به تعارض منافع ملی کشور‌های همسایه افغانستان است. پاکستان، ایران، هندوستان، روسیه و چین، کشورهایی هستند که قدرت‌های منطقه‌ای و بعضا جهانی به‌شمار می‌روند. ازیک‌سو، همگی در فرازوفرود تحولات سیاسی افغانستان دست دارند و از‌سوی‌دیگر، منافع و سیاست‌های متعارض و متضادی در افعانستان دارند که به ماهیت جغرافیایی، ساختاری و ایدیولوژیک این کشورها بر می‌گردد. جمهوری اسلامی ایران، پاکستان و هند منافع سیاسی، اقتصادی و ایدیولوژیک متفاوت با ابزارهای متفاوت و مشخصی دارند. منازعه افغانستان در سه سطح تحلیل بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی منافع روسیه را تهدید می‌کند. جمهوری خلق چین با رشد اقتصادی جهانی‌اش بازارهای مصرفی دنیا را تصرف کرده و عمده‌ترین شریک برای سرمایه‌گذاری و استخراج معادن تازه کشف‌شده کشورهای فقیر و توسعه‌نیافته است، افزون براین، افراط‌گرایی اسلامی یکی دیگر از عواملی است که منافع ملی چین را تهدید می‌کند. برخی ازاین کشور‌ها، چالش‌هایی با همسایگان خود در بیرون از موضوع افغانستان نیز دارند که موجب می‌شود در بحران افغانستان آشکار و موجب خنثی‌سازی راهکارها و راه‌حل‌های مسئله و مشکل افغانستان شود. تالیف و تلطیف منافع متعارض کشورهای دخیل در بحران دیرپای افغانستان نیز کاری بس مشکل است. تازمانی‌که در افغانستان یک حکومت مقتدر و فراگیر با پشتوانه مشروعیت ملی و بین‌المللی، شکل نگیرد و منافع مشروع و دوسویه افغانستان و همسایگان تعریف و تامین نشود، دخالت‌های آشکار و پنهان در امور داخلی افغانستان ادامه خواهد یافت؛ زیرا علل و عوامل ترس و طمع در همسایگان همچنان وجود دارد. ترس از شکل‌گیری و تقویت گروه‌های خرابکار خارجی برای ایجاد ناامنی در کشورهای همسایه و تهدید منافع مشروع آنان و طمع به‌خاطر فضای آنارشیک و ضعف حکومت مرکزی. این مسئله باتوجه به جامعه چند قومی افغانستان، باعث آشفتگی و بی‌ثباتی بیش‌ازپیش این کشور خواهد شد.