بررسی ویژگی های موفولوژیک و بیوشیمیایی مرتبط با عمرگلجایی در جمعیت‏ های نرگس شهلا (.Narcissus tazetta L) در شرایط آب و هوایی خوزستان

گل نرگس شهلا (Narcissus tazetta) از تیره Amaryllidaceae، ازنظر ویژگی های زینتی و دارویی اهمیت فراوانی در دنیا دارد. هدف از این پژوهش بررسی تنوع 13 جمعیت نرگس از مناطق معتدل و گرمسیری کشور برای یافتن جمعیت های برتر از نظر کیفیت پس از برداشت، با توجه به شاخص های مورفولوژیک و بیوشیمیایی بود. این پژوهش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه انجام شد. در این تحقیق، شاخص های موثر بر کیفیت گل بریده شامل: تعداد ساقه گل دهنده، طول ساقه، وزن ساقه همراه گل، جذب محلول، کیفیت ظاهری، کلروفیل برگ، پرولین گلچه، کربوهیدرات های محلول گلچه، فنول کل گلچه، محتوای مالون دی آلدیید گلچه، پروتیین گلچه، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز گلچه اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین جمعیت ها برای کلیه صفات بجز کیفیت ظاهری معنی دار بود. بر اساس تجزیه خوشه ای داده های بیوشیمیایی، جمعیت ها در دو گروه اصلی تقسیم شدند. گروه اول شامل جمعیت های کازرون، بهبهان، جهرم، ایلام، شیراز و کرمان بود. در این گروه؛ صفات مهمی هم چون کلروفیل کل، جذب محلول و فنول کل بیش ترین مقدار را داشتند. گروه دوم به دو زیر گروه تقسیم گردید. در زیر گروه الف جمعیت های خوسف، قایم شهر و خرم آباد قرار داشتند و در زیر گروه ب اهواز، آبدانان، گچساران و مهران قرار گرفتنتد. زیر گروه الف صفاتی چون محتوای پرولین، مالون دی آلدیید، آنزیم های آنتی اکسیدانی پراکسیداز و کاتالاز عوامل موثر در این گروه بودند. در زیر گروه ب ویژگی های پروتیین کل و کربوهیدرات های محلول بیش ترین مقدار را داشتند. از لحاظ عمرگلجایی جمعیت های اهواز، آبدانان، گچساران و مهران که بیش ترین مقدار پروتیین کل و کربوهیدرات های محلول را در پایان آزمایش داشتند و محتوای پرولین، مالون دی آلدیید، آنزیم های آنتی اکسیدانی پراکسیداز و کاتالاز آنها پس از گذشت 10 روز در سطح پایینی بود به عنوان جمعیت های برتر معرفی شدند. به طور کلی این ارزیابی نشان داد تنوع مورفولوژیک و بیوشیمیایی بالایی در جمعیت های بومی نرگس وجود دارد که می تواند در نتیجه تنوع اقلیمی بسیار متفاوت در ایران و هم چنین جهش در این گیاه باشد. در مجموع درک چنین تنوع بالایی در مدیریت و حفاظت ژرم پلاسم این گیاه مفید می باشد و بهنژادگر را در تعیین راهبردهای بهره برداری، اصلاح و اهلی سازی و کشت و کار این گیاه یاری می کند.