سناریوهای آینده گسترش افراط گرایی در آسیای مرکزی و راهبردهای مقابله با آن

باوجود اینکه در شرایط کنونی، منطقه غرب آسیا یکی از کانون های اصلی بحران در سطح سیاست جهانی شناخته می شود، اما به واسطه وجود بسترهای مناسب جهت گسترش اندیشه های افراط گرایی اسلامی در مناطقی نظیر آسیای مرکزی، این مسئله را محتمل می سازد که در آینده و در مقیاس وسیع این منطقه به یکی از کانون های بحران تبدیل گردد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوالات است که بسترهای اصلی گسترش افراط گرایی و رادیکالیسم اسلامی در منطقه آسیای مرکزی کدم اند؟ چه سناریوهایی را می توان برای گسترش فعالیت های گروه‏های افراطی در منطقه آسیای مرکزی برشمرد؟ با توجه به موقعیت ژیوپلیتیکی این کشورها و نزدیکی به مرزهای جمهوری اسلامی ایران چه راهبردهایی را می توان برای مقابله با رشد افراط گرایی در این منطقه و جلوگیری از خطرات رشد آن، بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار داد؟ ابزار پاسخگویی به پرسش ها تلفیق دو روش تحلیل لایه های علی و سناریونویسی خواهد بود. یافته های پژوهش حاکی از آن است که با توجه به هم جواری سرزمینی میان منطقه آسیای مرکزی با شمال افغانستان، عدم توسعه سیاسی و سرکوب مخالفان، ناکارآمدی سیستم اقتصادی، بیکاری و فقر، مداخله کشورهای فرا منطقه ای، همچنین وجود دره فرغانه به عنوان نقطه اتصال و پیوند افراط گرایی در میان کشورهای منطقه، رشد رادیکالیسم اسلامی و شباهت آن با اندیشه تکفیری- جهادی در سپهر آینده منطقه آن را به یکی از سناریوهای با قطعیت و احتمال وقوع بالا مبدل ساخته است. قرابت جغرافیایی ایران با آسیای مرکزی موجب می شود که تهدید تا درون سرزمین ایران نیز امتداد پیدا کند. لذا شناسایی زمینه های فعالیت و سنجش میزان خطرات مترتب بر امنیت ملی با اهداف پیش نگری و چاره اندیشی عملیاتی جهت مهار این پدیده ی خطرناک از زمره مواردی است که اهمیت این پژوهش را دوچندان می سازد.