بررسی بوم شناسی فردی گیاه دارویی آویشن (Thymus kotschyanus) در بوم سازگان مرتعی شهرستان بشرویه، استان خراسان جنوبی

به منظور مطالعه بوم شناسی فردی گونه آویشن کوهی (T. kotschyanus) تحقیقی در سال 1398 در بوم سازگان مرتعی شهرستان بشرویه انجام شد و شرایط رویشگاهی (توپوگرافی، خاک و اقلیم)، فنولوژی، شاخص های کیفیت علوفه، تاج پوشش و تیپ های گیاهی همراه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعات هواشناسی یک دوره 30 ساله (1368-1398) نشان داد متوسط بارندگی سالیانه 126 میلی متر و دمای متوسط سالانه 1/19 درجه سانتی گراد است. بافت خاک شنی- لوم و مقدار هدایت الکتریکی آن 81/1 (دسی زیمنس بر متر)، اسیدیته 5/8، مقدار ماده آلی 4/1 درصد، ازت آلی 016/0 درصد، مقدار فسفر1/7 (میلی گرم بر لیتر)، پتاسیم 85/0 (میلی گرم بر لیتر)، کلسیم 09/7 (میلی گرم بر لیتر)، منیزیم 24/3 (میلی گرم بر لیتر)، کلر67/9 (میلی گرم بر لیتر) و آهک 6/5 درصد می باشد. حداقل ارتفاع 1578 متر، حداکثر 2389 متر و ارتفاع متوسط رویشگاه 1983 متر از سطح دریا می باشد. شیب عمومی منطقه رویشگاه حدود 25 الی 40 درصد و جهت عمومی شیب، جنوب غربی و جنوب می باشد. متوسط پوشش گیاهی رویشگاه، 37 درصد و پوشش گیاهی گونه آویشن کوهی، 5/2 درصد می باشد. شروع رشد رویشی از نیمه اول فروردین، گلدهی از نیمه دوم اردیبهشت و بذردهی از نیمه دوم تیرماه می باشد و شروع دوره خواب در گیاه از نیمه دوم شهریورماه می باشد. همچنین بین درصد پروتیین خام، درصد دیواره سلولی بدون همی سلولز، درصد هضم پذیری ماده خشک و انرژی متابولیسم در دو مرحله رویشی و زایشی در سطح یک درصد اختلاف معنادار مشاهده شد. برآوردهای اولیه نشان داد که حدود 80 درصد پایه های گیاه آویشن کوهی در رویشگاه سرند و خدافرید قابل بهره برداری و صرفه اقتصادی دارند. با توجه به ارزش دارویی و حفاظتی گونه مورد بررسی، پیشنهاد می شود از این گونه جهت اصلاح و توسعه مراتع و همچنین بهره برداری اقتصادی آن در مناطق مشابه شرایط اکولوژیکی منطقه مورد بررسی استفاده شود.