علامه طباطبایی و نزدیکی به مبانی عرفانی در تبیین ادراک حسی

تبیین نحوه ادراک از مهم‏ترین مباحث معرفت‎شناسی در مکاتب فلسفی است. مثل افلاطون، تجرید ارسطو، مواجهه ابن‏سینا، انشا و مشاهده ملاصدرا، عنوان کلی سبزواری و... نمونه‏هایی از تلاش برای تبیین نحوه ادراک در نفس انسانی بوده‏اند. در دوره اخیر علامه طباطبایی دیدگاهی متفاوت در ادراک حسی ارایه کرد. به نظر علامه حصول ادراک حسی، مسبوق به شهود حقایق مثالی به علم حضوری است. واقعیت مساوق وجود است و ماهیت اعتباری اضطراری است که از جهت ارتباط نفس با مقدمات طبیعی حاصل شده است. عرفا نیز با تاکید بر وجود واحد مطلق، تعینات و ماهیات را حاصل نسبت و اعتبار معرفی کرده‏اند. در این مقاله به روش تحلیلی، دیدگاه علامه را تقریر کرده و نزدیکی ایشان به مبانی عرفانی در هستی‏شناسی و معرفت‏شناسی را نشان داده‏ایم. علامه در این نگاه علم حصولی را نه مرتبط با ماهیت خارجی یا حدود وجود مادی که در مواجهه حضوری با وجود، تبیین نموده و از این رهگذر به نگاه عرفان نظری نزدیک شده است.