بررسی خصوصیات و تنوع ژنتیکی Xanthomonas translucens عامل بیماری باکتریایی نواری گندم در استان کرمانشاه

بیماری باکتریایی نواری یکی از مهم ترین بیماری های گندم است که در صورت مهیا بودن شرایط محیطی خسارت قابل توجهی به میزبان خود در مناطق مختلف دنیا وارد می نماید. این بیماری در سال های اخیر در استان کرمانشاه شیوع پیداکرده و موجب خسارت قابل توجه روی گندم شده است. به منظور بررسی خصوصیات عامل بیماری، طی سال های 1398 و 1399 از بذور و برگ های دارای علایم بیماری در مناطق عمده گندم کاری استان نمونه برداری انجام شد. جداسازی باکتری ها از بافت های گیاهی آلوده به روش معمول تهیه سوسپانسیون از برگ ها و بذور خردشده در آب مقطر سترون و کشت روی محیط کشت آگار غذایی (NA) به صورت خطی انجام شد. پس از رشد، 140 پرگنه زردرنگ شفاف، براق و گرد خالص سازی شدند. برای تعیین خصوصیات فنوتیپی و بیوشیمیایی جدایه ها آزمون های باکتری شناسی مرسوم انجام شد. برای اثبات بیماری زا بودن جدایه ها و نیز تعیین پاتووار عامل بیماری، آزمون بیماری زایی در گلخانه روی چهار میزبان اصلی شامل گندم، جو، چاودار و تریتیکاله انجام شد. برای شناسایی دقیق تر عامل بیماری، ناحیه حفاظت شده 16S rRNA در جدایه های منتخب، با آزمون PCR و استفاده از آغازگرهای 27F و 1492R تکثیر و تعیین توالی گردید. تنوع ژنتیکی بین جدایه ها با استفاده از روش rep-PCR و با آغازگرهای BOX و ERIC بررسی شد. طبق نتایج آزمون های فنوتیپی و بیوشیمیایی، جدایه ها به گونه X. translucens تعلق داشتند. بر اساس نتایج آزمون بیماری زایی، جدایه ها در دو گروه قرار گرفتند. اعضای گروه اول فقط روی گندم بیماری زا بودند و علایم خفیفی در برگ های تریتیکاله ایجاد کردند اما اعضای گروه دوم در هر چهار میزبان ایجاد بیماری کردند، به این ترتیب اعضای گروه اول به پاتووار undulosa و اعضای گروه دوم به پاتووار cerealis تعلق داشتند. نتایج تعیین توالی 16S rRNA، شباهت نوکلیوتیدی 100% جدایه های منتخب را با گونه ی X. translucens (CP043500 - MK356430) موجود در پایگاه ژن بانک نشان داد. بررسی تنوع ژنتیکی نشان داد بین جدایه های مناطق مختلف استان تنوع زیادی وجود دارد، اما ارتباطی بین این تنوع و مناطق نمونه برداری دیده نشد. ضمن اینکه rep-PCR نتوانست پاتووارهای شناسایی شده را از یکدیگر تفکیک نماید.