تحلیل روساخت و ژرف ساخت شعر مقاومت: با تکیه بر شعر قاسم حداد

ارزیابی سطوح گوناگون گفتمان، امکان دستیابی به برداشتی جدید از آن را فراهم می نماید و تعاملات زبان با ساختارهای ایدیولوژیک را کشف می کند. تحلیل گفتمان انتقادی این امکان را فراهم می آورد که دو عامل ایدیولوژی و قدرت که در فرایند ارتباط زبانی، تاثیر مهمی در روساخت و ژرف ساخت زبان دارند بررسی شوند. تیون ون دایک (Teun van Dijk)، ازجمله نظریه پردازان این حوزه، تحلیل گفتمان انتقادی را به مثابه ابزاری نیرومند برای تحلیل های اجتماعی می داند. الگوی پیشنهادی وی معیار مناسبی جهت تحلیل شعر پایداری است که غالبا برپایه برجسته سازی نکات مثبت «خود» و حاشیه رانی نکات منفی «دیگری» بنا شده است. قاسم حداد (1926-1995م) ازجمله شعرای معاصر بحرین است که نظام دوقطبی برجسته سازی و حاشیه رانی، نقش اساسی در شکل بندی گفتمان شعر وی دارد. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی در پی آن است تا نشان دهد قاسم حداد از چه تمهیدات گفتمانی در روساخت اشعار مقاومتش استفاده نموده تا ژرف ساخت آن در راستای برجسته سازی هویت خود و حاشیه رانی هویت دیگری موفق عمل نماید. نتایج نشان می دهد نظام گفتمانی اشعار مقاومت قاسم حداد، بیشتر بر پایه شگردهای معناسازی، ساختار گزاره ای، دستور زبان و استدلال بنیاد نهاده شده است.