پیچیدگی بازنمودی زمان های دستوری نسبی در فارسی به هنگام ادراک شنیداری جمله

سوال اصلی این تحقیق واقعیت روان‏شناختی پیچیدگی بازنمودی زمان دستوری نسبی در فارسی است؛ یعنی چگونگی ادراک شنیداری انواع مختلف زمان‏های دستوری نسبی فارسی. در اینجا روش تصمیم‏گیری واژگانی بیناحسی به‏کار رفته است تا نحوه پردازش جملات حاوی انواع زمان‏های دستوری نسبی با برنامه نرم‏افزاری انداز‏گیری زمان واکنش به هزارم ثانیه (dmdx) بررسی‏ شود. چارچوب نظری مبتنی بر رمزگان چندبخشی/ چندگانه موردنظر شاپیرو (1990) در روان‏شناسی زبان و طبقه‏بندی زمانی موردنظر کامری (1985) در زبان‏شناسی است. متغیر مستقل نوع زمان دستوری و متغیر وابسته زمان واکنش آزمودنی‏ها به محرک دیداری است. آزمودنی‏ها 25 نفر دانشجوی 18 تا 30 ساله در دو گروه مرد و زن بوده‏اند. نتیجه آزمون اول نشان می‏دهد که جملات ساده حاوی زمان دستوری نسبی بی‏زمان (مصدر) دیر‏تر از انواع دیگر (حال کامل، گذشته کامل و التزامی) پردازش می‏شوند. تبیین یافته حاضر این است ‏که مصادر از آنجا که بی‏نشان‏ترین صورت فعلی هستند و فاقد وجه، زمان، شخص و شمار هستند شمول معنایی بیشتری دارند و دیرتر پردازش می‏شوند. نتیجه آزمون دوم نشان می‏دهد که زمان پردازش جملات مرکب حاوی زمان‏های نسبی مختلف تفاوت معنی‏دار با هم ندارد. به عبارت دیگر، با مرکب شدن نوع جمله تفاوت‏های معنی‏داری که در آزمون (1) قابل مشاهده بود ازبین رفته ‏است. این نکته نشان می‏دهد که متغیر نوع جمله نسبت به متغیر زمان دستوری فعل تاثیر بیشتری بر بار شناختی ذهن دارد. در این دو آزمون متغیر جنسیت آزمودنی‏ها بی‏اثر شناخته شده است. یافته‏ها را می‏توان در آموزش زبان فارسی، تدوین کتاب و تهیه مواد آموزشی مدنظر قرار داد.