تاثیر وزن دستوری بر پسایندسازی در زبان فارسی

هدف این پژوهش بررسی تاثیر وزن دستوری بر پسایندسازی سازه ‏های مختلف در زبان فارسی معاصر گفتاری است. با اینکه زبان فارسی زبانی فعل‏پایان است، اما در موارد متعددی برخی سازه‏ها در جایگاه پس از فعل قرار می‏گیرند و اصطلاحا پسایند می‏شوند. یکی از عواملی که در این جابه‏جایی تاثیرگذار است، وزن دستوری است. منظور از وزن دستوری تعداد کلمات درون هر سازه است. در مطالعات رده‏شناسی عنوان شده است که در اکثر زبان‏های جهان گرایش کلی به قرار دادن سازه سبک قبل از سازه سنگین است که به تسهیل در تولید و درک گفتار کمک می‏کند. اما مطالعاتی نیز صورت گرفته است که در زبان‏های فعل ‏پایانی مانند ژاپنی و کره‏ای، سازه ‏های سنگین پیش از سازه‏ های سبک قرار می‏گیرند. درواقع دو نوع رده از این حیث در زبان‏های جهان وجود دارد. در این پژوهش، با تکیه بر پیکره گفتاری زبان فارسی، به بررسی تاثیر وزن دستوری بر سازه‏های پسایند‏شده در زبان فارسی پرداخته‏ایم. این مطالعه نشان می‏دهد در زبان فارسی، سازه ‏های سنگین بیش از سازه ‏های سبک در جایگاه پس از فعل قرار می‏گیرند. به عبارتی فارسی از این حیث در جایگاه پس از فعل، مانند زبان های فعل‏پایانی همچون کره‏ای و ژاپنی نیست. درمورد چهار سازه مفعول غیرمستقیم، مسند، فاعل و قید مکان، اصل سازه سنگین پس از سازه سبک دیده می‏شود و البته موارد محدودی هم وجود دارد که این گرایش در آن ها رعایت نشده است.