شناسایی پیش ران های اصلی توسعه شهری با استفاده از رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی: کلان شهر تهران)

آینده پژوهی به عنوان رشته ای نوظهور، در دهه های اخیر به شدت مورد توجه محافل دولتی، دانشگاهی و بنگاه های اقتصادی قرار گرفته است و در حال حاضر دستاورد های آینده پژوهان نقش مهمی در تصمیم سازی حکومت ها، نهادها و شرکت های خصوصی ایفا می کند. پژوهش حاضر با بهره گیری از تکنیک تحلیل اثرات متقابل که یکی از روش های متداول و مورد پذیرش آینده نگاری است، و با استفاده از نرم افزار میک مک به شناسایی پیش ران های اصلی توسعه شهری کلانشهر تهران پرداخته است. بدین منظور ابتدا با مطالعه منابع کتابخانه ای داخلی و خارجی، تمام عوامل موثر بر توسعه شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت و پس از تهیه لیستی از این عوامل، در جلسات مصاحبه با صاحب نظران، یافته های پژوهش تکمیل شده و ‏مبتنی بر آنها پرسش نامه تدوین شده و فرآیند نظرسنجی آغاز شد. در نهایت به کمک نرم افزار (MicMac) و با روش تحلیل اثرات متقابل، داده ها تحلیل و سناریوهای پژوهش ارایه شدند. نتایج به دست آمده از اجرای مدل حاکی از این است که کلانشهر تهران سیستمی ناپایدار می باشد و در صفحه پراکندگی هشت دسته (عوامل تاثیرگذار، دو وجهی، تاثیرپذیر، و مستقل) قابل شناسایی هستند. در نهایت از میان 51 عامل مورد بررسی پس از بررسی میزان و چگونگی تاثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده کلانشهر تهران با روش های مستقیم . غیرمستقیم 12 عامل کلیدی (مدیریت یکپارچه شهری،وضعیت اقتصادی، فقر، حکمروایی خوب شهری، عدالت اجتماعی و فضایی، امنیت، بیکاری، تحریم، اقتصاد متنوع، مشارکت، مسیولیت پذیری شهروندان، ارتقای آموزش و فرهنگ) بیشترین نقش را در وضعیت آینده توسعه و شکوفایی کلانشهر تهران دارند، انتخاب شدند.