تاثیر عوامل پیرامونی در محاسبه و گزینش کجروی

گزینش کنش های انسانی متاثر از عوامل متعددی است. برخی از نظریه پردازان بر عوامل فردی و اراده و برخی بر نقش عوامل پیرامونی تاکید دارند. انسان به عنوان موجودی مختار و انتخاب گر، کنش های خود را در فرایندی که متاثر از اراده و محیط است، برمی گزیند. محاسبه و گزینش کنش های همنوایانه یا کجروانه متاثر از عوامل پیرامونی [جسمی، روانی، موقعیتی، ساختاری (اجتماعی، اقتصادی،...)] است. بر اساس نظریات گزینش عقلانی، ارتکاب اعمال کجروانه امری گزینشی بوده و این گزینش، تحت تاثیر عوامل و پدیده های گوناگونی است. تحلیل های محققان از آیات و روایات اهل بیت(علیهم السلام)، بیانگر پذیرش این نکته در آموزه های شیعی است که اختیار و اراده انسان تحت تاثیر عوامل پیرامونی، محدودیت هایی پیدا می کند که البته به معنی سلب شدن اختیار از او نیست و این مقاله، تاثیرات عوامل پیرامونی را به عنوان کلی، تبیین و تحلیل می کند. در تحلیل این مقوله، به برخی از عوامل محدودکننده اختیار و تاثیرگذار در گزینش انسان از نگاه منابع اسلامی، اشاره شده و بررسی این متغیرها به ترتیب در سطوح خرد، میان برد و کلان پیگیری شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای توصیفی و کیفی است. هدف پژوهش، تحلیل محتوای قرآن و منابع روایی و تفسیری است. موضوع نیز عبارت است از: توصیف نگاه قرآن و احادیث شیعه در مورد نقش آفرینی عوامل پیرامونی در محاسبه و گزینش کنش های اختیاری. تحلیل محورهای آیات و روایات، حکایت از همسویی فی الجمله مضامین این آموزه ها با محورهای نظریات مدرن جامعه شناسی کجروی دارد.