زنان و اخلاق مراقبت در جنگ تحمیلی؛ تحلیل اجتماعی پرستاری از دشمن فتاده

نقش آفرینی زنان پرستار و امدادگر در رابطه با مجروحان در دوران جنگ تحمیلی، در حفظ و پایبندی اصول و مبانی اخلاقی جامعه ایرانی اسلامی ما جایگاه تاریخی ویژه و البته کمتر شناخته شده ای را برای ایشان رقم زده است. آگاهی از این جایگاه برجسته در گروی توجه به نقش های اجتماعی حرفه ای زنان و از جمله به طور اخص در موقعیت های رسیدگی و مراقبت است. مجروحان به اسارت گرفته شده دشمن یکی از گروه های حاضر در بیمارستان ها و نیازمند به دریافت خدمات درمانی بالینی بودند. در این پژوهش برآنیم تا با تمرکز بر روایت و گزارش منتشره زنان بهداری رزمی روابط و مناسبات اجتماعی جاری را مورد تحلیل قرار داده، کنش پروادارانه آنان را معرفی و به این پرسش اساسی پاسخ دهیم که بر اساس روایت زنان کنشگر بهداری رزمی از وضعیت مجروحان دشمن، ابعاد و ویژگی های رابطه درمانگر و بیمار چه بوده است؟

داده ها به کمک تحلیل متون خاطره نگاری و روایات زنان (تحلیل اسناد حدود 40 کتاب) و نیز انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته برای تکمیل شکاف اطلاعاتی گرد آمده و به مدد رویکرد اخلاق مراقبت زنانه کوشیده تا نمایی واضح از چگونگی پرداختن زنان بهداری رزمی به فعالیت های تخصصی به دست دهد.

داده ها علاوه بر معرفی سنخ های پرواداری، مخاطرات و مرارت های دگرپروایی آنان را با وجود چالش های پرستاری در موقعیت جنگی، نشان می دهد مسیولیت پذیری زنان پرستار در قبال همه مجروحان و در اینجا مجروحان دشمن (اصل فراگیری)، موضوع مراقبت را از چارچوب نهادی خود خارج و آن را به امری انسانی بدل ساخته است.

روایت زنان بیانگر آن است که با وجود چالش های متعدد پرستاری در جنگ، و نیز دشواری های پرستاری از مجروح دشمن، زنان پرستار و امدادگر انتخاب کردند در صحنه بمانند، بر مضیقه ها، سختی ها و نگرانی هایشان غلبه کنند و با رهیافتی مراقبت محور، در عمل فضیلت های اخلاقی را با بروز و نمود مصادیق دگرپروایی مخاطره آمیز و مرارت آمیز ترویج دهند.