تقابل های دوگانه در لسان الذاکرین راثی نایینی

ساختارگرایی به بررسی روابط درونی متن می‌پردازد و تقابل‌های دوگانه یکی از اساسی‌ترین ارکان آن به‌شمار می‌رود. خلق تقابل‌ها به‌عنوان یکی از عملکردهای بنیادین ذهن شناخته‌شده است که در ادبیات و هنر خود را جلوه‌گر می‌سازد. «تقابل‌های دوگانه» به‌معنای جفت یا رشته واژگانی است که علاوه‌بر داشتن گونه‌ای از تضاد، وجه یا وجوه اشتراکی نیز باهم دارند. بررسی تقابل‌های پنهان و آشکار در هر اثر ادبی، رویکردی است که از نوع نگاه نویسنده به موضوعات مختلف به‌خوبی پرده برمی‌دارد و ازسویی باعث درک بهتر آن اثر می‌گردد. این جستار بر آن است تا با شیوه توصیفی – تحلیلی به استخراج و طبقه‌بندی تقابل‌های کتاب «لسان‌الذاکرین» اثر راثی‌نایینی در دو سطح روساخت و ژرف‌ساخت دست یازد و به بررسی شگردهایی بپردازد که نویسنده سعی کرده در روایت زندگانی ائمه‌اطهار(ع) و وقایع‌ کربلا از تقابل‌های دوگانه بهره‌مند شود و نشان داده است که چگونه مفاهیم تقابلی به شکلی لغزنده و سیال در کلیت کتاب به یکدیگر پیوند خورده و همه در خدمت تقابل‌های بنیادینی مانند حق و باطل قرار گرفته است و نیز نقش اساسی صنایع ادبی و بلاغی در ایجاد این تقابل‌ها تبیین گردیده است.