بررسی تطبیقی آراء ناصرخسرو و برادران شلگل در باب مفهوم «خرد» و «خردورزی» بر مبنای فلسفه فلوطین

در این پژوهش آراء نمایندگانی از دو مکتب فکری مهم در جهان شرق و غرب یعنی مذهب اسماعیلی و رمانتیسم، در باب «خرد» مورد مطالعه تطبیقی قرار گرفته است. ناصرخسرو (394-481 ه. ق) به عنوان نماینده مذهب اسماعیلی و برادران شلگل: فردریش (1772-1829م) و آگوست ویلهلم (1767-1845م) به عنوان نمایندگان مکتب رمانتیسم انتخاب شده اند. از نظر این متفکران، خرد- به کاربرنده آن- و موضوع نمی توانند از هم جدا باشند و اندیشنده با رشد یافتن خرد، خودش هم رشد یافته و از مرزهای محدودش برمی گذرد. در تاریخ تفکر، ریشه چنین دیدگاهی را باید در فلسفه نوافلاطونی و به ویژه شخص فلوطین جست. این پژوهش به دنبال آن بوده که نقاط اشتراک و افتراق ایده های ناصرخسرو و برادران شلگل را درباره «خرد» با نگاهی با تفکرات فلوطین، در زمینه های زیر مشخص کند: جهان بینی، ماهیت خرد، ارتباط خرد با اخلاق، زیباشناسی و دین. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی- تطبیقی و از طریق مطالعه کتابخانه ای، فیش برداری و تحلیل یادداشت ها انجام شده است.