مدل مفهومی مدیریت مشارکتی تالاب بین المللی هامون براساس رویکرد داده بنیاد

 امروزه مدیران منابع طبیعی در ایران و جهان مشارکت ذی نفعان محلی و دانش بومی را در تدوین برنامه ی مدیریت جامع تالاب ها بیشتر مورد توجه قرار می دهند. مدیریت تالاب باید چهار بعد بهره برداری خردمندانه، مدیریت سازگار، مدیریت یکپارچه ی منابع آب و مشارکت جامع ذی نفعان را در نظر بگیرد. اگر ذی نفعان به اندازه ی کافی در فرایند تصمیم گیری حضور داشته باشند دستیابی به توافق و کاهش تضادها ممکن می گردد. هدف این مطالعه ارایه مدل مفهومی مدیریت مشارکتی تالاب بین المللی هامون با مشارکت ذی نفعان محلی است.

در این پژوهش، نظرات 376 نفر از ذی نفعان ساکن در 58 روستای واقع در داخل و حاشیه ی تالاب بین المللی هامون در قالب گروه کانونی جمع آوری شد. کدگذاری مصاحبه ها و ارایه ی مدل مفهومی  با روش تحلیل محتوی کیفی - نظریه ی داده بنیاد- در نرم افزار Nvivo12 انجام شد. پایایی با استفاده از روش حسابرسی فرایند محاسبه شد و روایی پژوهش توسط اساتید متخصص بررسی و تایید شد.

پایایی داده ها در این پژوهش 76% به دست آمد که قابل قبول است.  نتایج تحلیل داده و مقایسه مستمر آنها در قالب 870 کد اولیه با تکرار، 150 کد اولیه بدون تکرار، 78 کد ثانویه، 20 کد مفهومی و 10 مقوله یا طبقه فرعی و شش طبقه اصلی مشخص شد. نتیجه نهایی تحلیل داده نشان داد که تیوری اصلی طراحی مدل مشارکتی تالاب هامون دارای شش مولفه بخش مدیریت جامع تالاب هامون، الزامات حقوقی- قانونی برای تامین آب از طریق روابط دیپلماتیک با افغانستان، توانمندسازی ذی نفعان محلی از طریق جلسات آموزشی - مشورتی، ارتقا و اصلاح فرهنگ مدیران در تغییر نگرش به تخصیص آب برای فعالیت های اقتصادی مختلف و فرهنگ مردم محلی در اتخاذ روش های کشاورزی سازگاربا اقلیم، کاهش وابستگی معیشت به تالاب  از طریق توسعه صنعتی و تجاری و حفاظت پایدار محیط زیست تالابی است.

نتایج این پژوهش ابعاد مختلف مدیریت مشارکتی تالاب ها را با استفاده از تحلیل محتوی کیفی نشان می دهد به طوری که می تواند  مدیران تالاب بین المللی هامون را به طور اخص و مدیران سایر تالاب های ایران را به طور اعم در طراحی و اجرای طرح های مدیریتی و برون سپاری آن به ذی نفعان محلی  یاری رساند. بنابراین با استفاده از تحلیل محتوی می توان نظرات ذی نفعان به ویژه ذینفعان محلی را در تصمیمات مدیریت منظور کرد.