تاثیر تنش خشکی بر عملکرد و صفات آگروفیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم نان (Triticum aestivum L) در شرایط آبی و دیم

اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه و برخی صفات فیزیولوژیکی بیست ژنوتیپ گندم نان، طی آزمایشی به مدت دو سال زراعی (96-1395 و 97-1396) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرابله استان ایلام، به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی گردید. عامل‌های کشت آبی و دیم در کرت اصلی و ژنوتیپ‌های گندم در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. عملکرد دانه و اجزای آن و صفات فیزیولوژیکی شامل فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان، پرولین و محتوای آب نسبی برگ مورد مطالعه قرار گرفتند. محتوای آب نسبی برگ نسبت به شرایط آبیاری مطلوب در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب 33 و 21 درصد کاهش نشان داد. محتوای پرولین در شرایط دیم به طور متوسط 81 درصد افزایش یافت. همچنین، در شرایط دیم فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، سوپر اکسید دیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز افزایش یافت. تنوع زیادی از نظر صفات مورد بررسی بین ژنوتیپ‌ها مشاهده شد و میزان تغییرات صفات در شرایط دیم در ژنوتیپ‌های مختلف مشابه نبود. کشت در شرایط دیم سبب کاهش تعداد دانه در سنبله (24 درصد) و وزن دانه در سنبله (16 درصد) شد. میانگین های عملکرد دانه در کشت آبی و دیم به ترتیب 2604 و 1676 کیلوگرم در هکتار برآورد شدند. کشت در شرایط دیم سبب کاهش تا 29 و 41 درصدی عملکرد دانه، به ترتیب در سال اول و دوم آزمایش شد. اما درصد کاهش عملکرد در دو سال آزمایش برای ژنوتیپ‌های مختلف یکسان نبود. به طورکلی، کشت در شرایط دیم کلیه صفات مورد مطالعه را تحت تاثیر قرار داد و میانگین های ژنوتیپهای مورد مطالعه تحت شرایط آبیاری مطلوب و دیم تفاوت معنیداری با هم داشتند. در مجموع در شرایط آبی ژنوتیپ‌های 15، 13، 17 و 18 و در شرایط دیم ژنوتیپ‌های 3، 17، 15 ،8 و 9 از نظر عملکرد و صفات فیزیولوژیکی بر دیگر ژنوتیپ‌ها برتری داشتند.