شبیه سازی شاخص توسعه انسانی در استان خوزستان با تاکید بر زندگی سالم و دسترسی به دانش و مقایسه با ایران

شاخص توسعه ی انسانی، شاخصی ترکیبی برای سنجیدن سه معیار  شامل زندگی طولانی و سالم، دسترسی به دانش و معرفت و سطح رفاه مناسب در زندگی است. از سال 2011 تاکنون، اجزای شاخص توسعه ی انسانی شامل شاخص های آموزش ترکیب شاخص میانگین سال های تحصیل برای بزرگسالان (جمعیت 25ساله و بیشتر) و شاخص سال های مورد انتظار تحصیل، شاخص امید به زندگی و شاخص درآمد سرانه هستند و شاخص توسعه ی انسانی در واقع میانگین هندسی این سه شاخص است. این شاخص سالانه توسط سازمان ملل برای کشورها محاسبه می شود ولی برای ایالت ها، استان ها، شهرستان ها و مناطق در کشورها محاسبه نمی شود. لذا محققین می بایست برای اهداف مشخصی خود به محاسبه ی این شاخص برای استان ها بپردازند.

نبود چنین آماری در ایران نیز از جمله خلاء های آماری در کشور است که انجام پژوهش های منطقه ای و استانی را به شدت محدود و غیردقیق کرده است. برای رفع این کمبود، در این تحقیق، شاخص توسعه انسانی استان خوزستان در سال های 1375، 1385، 1390 و 1395 با استفاده از جدیدترین فرمول محاسبه شده است. لازم به ذکر است شبیه سازی شاخص توسعه ی انسانی بسیار وقت گیر و دشوار است که عدم توجه به جزییات می تواند شاخص را دچار انحراف سازد. لذا به منظور پیدا کردن حصول اطمینان از دقت محاسبات، شاخص توسعه انسانی برای کشور نیز محاسبه شده است و با شاخص توسعه انسانی محاسبه شده ی سازمان ملل برای ایران، مقایسه شده است، تا از صحت محاسبات برای شاخص توسعه انسانی در استان خوزستان اطمینان حاصل شود. روش اتخاذ شده یک الگوی رفتاری هم‌زمان بوده که اثرات تغییرات شاخص توسعه انسانی را از طریق مولفه های شاخص توسعه انسانی سازمان ملل مد نظر قرار می‌دهد و به طور هم زمان آن را پیش بینی و در شاخص توسعه انسانی ملحوظ می‌دارد. روش برآورد، بر اساس روش حداقل مربعات پویا ارایه شده توسط استوک و واتسون (1993) که به منظور پیش بینی در متغیرها بسیار مفید است، می‌باشد.

با توجه به نتایج تحقیق شاخص توسعه انسانی استان خوزستان را می توان برای دوره ی 1397-1369 شبیه سازی کرد. نتایج این شبیه سازی در جدول 1 نشان داده شده است. همانطور که نتایج جدول 1 نشان می دهد شاخص توسعه انسانی خوزستان تا سال 1384 روند رو به رشد و ملایمی طی شده است اما از سال 1385 به نظر می رسد در شاخص توسعه انسانی یک جهش و یا شکست ساختاری رخ داده است اما در سال های 1395 تا 1397 این روند ثابت بوده است و به نوعی به نظر می رسد به مقدار باثبات خود رسیده است. همچنین بر اساس این شبیه سازی شاخص توسعه انسانی در استان خوزستان تا سال 1387، در سطح متوسط قرار داشته ولی از سال 1388 به مرحله ی بالا رسیده است.

برای سنجش این فرضیه، در این تحقیق با استفاده از فرمول جدید، شاخص توسعه انسانی استان خوزستان برای سال های 1375، 1385، 1390 و 1395 محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص امید به زندگی و شاخص آموزش در استان خوزستان از کشور وضعیت بدتری دارد ولی شاخص درآمدی (با احتساب نفت) از مقدار مشابه کشوری اش بیشتر بوده است. با این وصف، محاسبه شاخص توسعه انسانی بدون نفت برای خوزستان نشان داد که این شاخص درآمدی از کشور وضعیت نامناسب تری دارد.براساس نتایج به دست آمده، شاخص توسعه انسانی استان خوزستان از سال 1375 با مقدار 64/0 از سطح متوسط به سطح بالا در سال های 1385 تا 1395 رسیده است که رشد قابل قبولی در این شاخص است. همچنین شاخص توسعه انسانی بدون نفت استان خوزستان از شاخص مشابه کشوری کمتر است و نشان از وضعیت بدتر استان خوزستان نسبت به کشور در این زمینه دارد.نتایج شبیه سازی شاخص توسعه انسانی نشان می دهد تا سال 1384 روند رو به رشد و ملایمی طی شده است اما از سال 1384 به نظر می رسد در شاخص توسعه انسانی یک جهش و یا شکست رخ داده است. همچنین بر اساس این شبیه سازی شاخص توسعه انسانی در استان خوزستان تا سال 1388، در سطح متوسط قرار داشته که بعد از سال 1389 به مرحله‌ی بالا رسیده است.