ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ های زرشک وحشی (.Berberis spp) در استان های البرز و تهران با استفاده از نشانگرهای ریخت شناسی و میوه شناسی

زرشک از گیاهان بومی ایران و متحمل به تنش های محیطی بخصوص خشکی است. تنوع ژنتیکی 25 ژنوتیپ زرشک وحشی در دامنه های شمالی استان های تهران و البرز با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. 32 صفت کمی و کیفی مورفولوژیکی و باغبانی بر اساس دستورالعمل UPOV (TG 68/3) ارزیابی شدند که از این تعداد 11 صفت کمی قابل اندازه گیری شامل طول و عرض برگ، طول و عرض میوه، طول دمگل، تعداد حبه در خوشه، طول خار، ویتامین ث، TA (Titratable Acidity) و TSS (Total Soluble Solid) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تعیین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ ها از روش های آماری چند متغیره شامل تجزیه به عامل ها، تجزیه خوشه ای و ضرایب همبستگی بین صفات استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی داری را بین ژنوتیپ ها برای تمام صفات کمی مورد ارزیابی نشان داد. تعداد حبه در خوشه با 55/45 ، طول خار با 67/28 و اسید قابل تیتراسیون با 58/26 درصد بیشترین دامنه تغییرات را داشتند. ژنوتیپ های وحشی زرشک با دارا بودن حداقل میزان 7/4 میلی گرم ویتامین ث در صد گرم میوه تازه (ژنوتیپ آسارا یک) و بیشترین مقدار ویتامین ث 57/10 (طالقان 4) و 63/9 (چالوس 8) و 4/9 (طالقان 8) در مقایسه با میوه های معتدله مانند سیب، انگور، گیلاس و هلو قابل توجه هستند. طبق تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های زرشک وحشی به پنج گروه اصلی و ده زیر گروه و یک ژنوتیپ مستقل (چالوس 9) تقسیم شدند. در اکثر موارد ژنوتیپ ها با موقعیت اقلیمی یکسان رویشی در یک گروه قرار گرفتند. ژنوتیپ های گروه یک بالاترین طول و عرض میوه، طول و عرض برگ و طول خار را داشتند. در این میان ژنوتیپ های چالوس 8 و طالقان 8 با دارا بودن مقدار بالای ویتامین ث، در یک زیر گروه قرار گرفتند. ژنوتیپ های طالقان4، چالوس 8 و  طالقان 8 با بیشترین میزان ویتامین ث قابل اهمیت در برنامه های اصلاحی هستند. تنوع مشاهده شده در بین ژنوتیپ های زرشک وحشی زمینه مناسبی برای برنامه های اصلاحی و انتقال صفات مطلوب می باشد.