مقایسه غلظت عناصر غذایی برگ و سرشاخه های کاج بروسیا در فصول مختلف نمونه برداری (مطالعه موردی پارک جنگلی مخمل کوه خرم آباد)

درختان مختلف اثرات متفاوتی بر خاک و عناصر غذایی دارند. جنگل کاری بعنوان یکی از برنامه های مدیریتی، بر چرخه حاصلخیزی خاک و جلوگیری از تخریب آن موثر بوده که این امر بر پایداری و دوام اکوسیستم نیز تاثیرگذار است. از مهمترین اهداف کاشت گونه های سوزنی برگ، افزایش تولیدات چوبی، ایجاد پارک های جنگلی و جنگل های حفاظتی است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات فصلی غلظت عناصر غذایی در اندام های گیاهی و خاک توده های کاج بروسیا است.

بدین منظور پارک جنگلی مخمل کوه در استان لرستان انتخاب و در سال 1396 با استفاده از پنج قطعه نمونه بصورت تصادفی با مساحت 400 مترمربع نمونه برداری انجام شد. در هر قطعه نمونه یک درخت شاخص کاج بروسیا انتخاب شد  و از برگها و سرشاخه های جوان و چند ساله آن در یک سوم بالایی تاج در چهار فصل نمونه برداری شد، همچنین از دو عمق 5-0 و 15-5 سانتی متری نیز در هر قطعه نمونه یک نمونه ترکیبی خاک برداشت شد. بافت خاک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، کربن آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم در آزمایشگاه بررسی شدند و با کمک آزمون همبستگی پیرسون عناصر غذایی اندام های گیاهی و ویژگی های مختلف خاک بررسی شد. سپس ویژگی های خاک و همچنین غلظت عناصر مورد بررسی اندام های گیاهی (سوزن و سرشاخه های جوان و چند ساله) بین زمان های مختلف نمونه برداری توسط آزمون تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون دانکن مقایسه شد.

بر اساس نتایج، کمترین میزان وزن خشک و درصد رطوبت در هر چهار اندام مورد بررسی در فصل تابستان و بیشترین مقدار آن در فصل زمستان مشاهده شد. بر اساس نتایج اختلاف معنی داری بین غلظت عناصر غذایی اندام های گیاهی در فصول مختلف وجود داشت (sig<0.01). در هر چهار اندام بیشترین مقدار نیتروژن در بهار، پتاسیم در زمستان و فسفر در تابستان ثبت شد و اختلاف بین 4 نوبت نمونه برداری معنی دار بود(sig<0.01). بررسی همبستگی ها هم حاکی از وجود ارتباط معنی دار بین غلظت عناصر غذایی اندام های مختلف و ویژگی های مختلف خاک داشت.

درخصوص بالا بودن مقادیر نیتروژن و فسفر در بهار می توان این گونه استدلال کرد که افزایش دما در بیشتر موارد باعث افزایش فعالیت سوخت وساز در خاک، تبخیر و تعرق و جذب عناصر غذایی می شود. در مجموع، شرایط متفاوت آب و هوایی در فصول مختلف، کمبود رطوبت در خاک، بازانتقال عناصر غذایی از سوزن و سرشاخه های چند ساله به بخش های جوان و تغییرات فصلی و ماهیانه ترکیب شیمیایی تاج بارش می توانند از مهمترین دلایل این تغییرات باشند.