دگرگونی نقد معماری و انواع آن در طی زمان

مجموعه مفاهیم منسوب به نقد معماری گسترده و در ظاهر مغشوش و مبهم است. با اینکه شمار پژوهش ها در این زمینه کم نیست، اما این اغتشاش و ابهام باعث بحران نقد و عقیم ماندن پژوهش ها و نظرورزی ها درباره نقد معماری شده است. تا به امروز به این واقعیت کمتر توجه شده که لازمه شناخت نقد معماری، آن چنان که در جهان تحقق یافته، شناخت تاریخ نقد معماری است و نادیده گرفتن تحولات و دگرگونی های نقد معماری در طی زمان ازجمله عوامل ابهام در وضع کنونی نقد معماری است. در این تحقیق، نخست با پژوهش در سیر تاریخی نقد معماری از زمان پیدایی آن در سده هجدهم تا امروز سیری تاریخی از تحقق تاریخی نقد را عرضه و آن را در سه برهه دوره بندی می کنیم: پیدایی نقد معماری، بالیدن نقد معماری، و شکوفایی و افول نقد معماری. سپس در این سیر تاریخی چهار مرحله دگرگونی و تحول را در مفاهیم و کارکردهای نقد معماری از هم تمیز می دهیم. در این تحقیق روشن می شود که چگونه کارکرد نخست نقد معماری که با توصیف اثر معماری آغاز می شد و با نقد سوبژکتیو هنری نسبتی داشت، رفته رفته در مرحله دوم دگرگونی به کارکرد آگاهی بخشی و تاثیر اجتماعی بدل شد و در نقد مطبوعاتی به شکوفایی رسید. سپس، با تغییرات در مبانی نقد، کارکرد ارزیابانه نقد بر اساس معیارهای عینی اولویت یافت و ادعای استقلال نقد معماری در رویکردهای نقد فرمالیستی و نقد طراحانه طرح شد. در مرحله آخر، کارکرد معرفت شناسانه نقد با به خدمت گرفتن نظریه ها از علوم انسانی و علوم اجتماعی غلبه یافت و نقد معماری را به گفتمانی نظری درباره نظریه، نظریه انتقادی، یا تاریخ انتقادی معماری تبدیل کرد.