تقاضای القایی در نظام سلامت ایران: یک مطالعه مروری

تقاضای القایی یکی از چالش های نظام سلامت کشورها است که موجب افزایش هزینه های درمانی مردم، سازمان های بیمه گر و در نهایت هزینه های نظام سلامت می شود. این پدیده یک پدیده پیچیده و چندوجهی بوده که شناسایی ابعاد تاریک آن می تواند منجر به کنترل این فرآیند شده و به سیاست گذاران حوزه سلامت برای تعدیل چالش های ناشی از آن، راهکار منطقی و اجرایی ارایه دهد.

این مطالعه از طریق مرور ادبیات و متون علمی موجود درحوزه مدیریت، سیاست گذاری و اقتصاد سلامت و با بررسی مقاله ها، گزارش ها، اسناد بالادستی و منابع موجود در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی و با استفاده از کلید واژه های تقاضای القایی، تقاضای القایی ارایه دهنده، تقاضای القایی پزشک، نظام سلامت ایران و در محدوده زمانی 10 سال گذشته انجام شده است.

ابتدا 20 مقاله براساس معیارهای مطالعه و اهداف آن استخراج و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج مطالعات منتخب مرور و سپس خلاصه شد. با بررسی مطالعات کمی مشخص شد که هدف محققان اغلب پژوهش های کمی یافت شده، اثبات فرضیه وجود تقاضای القایی در نظام سلامت و یا میزان تاثیر تقاضای القایی در شاخص ها و متغیر های سلامت است ولیکن درمطالعات کیفی یافت شده، محققان در پی یافتن جنبه های غیر شفاف موضوع تقاضای القایی از قبیل عناصر تشکیل دهنده تقاضای القایی، عوامل ایجادکننده تقاضای القایی، چالش ها و راهکار های جلوگیری یا کاهش اثرات تقاضای القایی بودند.

طبق نتایج، عمده این مطالعات به بررسی عوامل تقاضای القایی پرداخته و درصد کمی از مطالعات به چالش ها و راهکارهای کاهش آن توجه کرده اند. بنابراین انجام مطالعات بیشتر برای بررسی چالش ها و راهکارها به خصوص مطالعات کمی با متدهای اقتصادسنجی ضروری به نظر می رسد. راهبرد های استخراج شده می تواند در سطح کلان برای ارتقای مدیریت کارآمد نظام سلامت، کاهش چالش های بین ارایه دهندگان و خریداران خدمت و همچنین کنترل افزایش هزینه های نظام سلامت و افزایش کیفیت خدمات موثر باشد.