فراز و فرود تئاترهای لاله زار در فاصله سال های 1320 تا 1357 شمسی

از دوره ناصری تا اواسط حکومت پهلوی دوم خیابان لاله زار یکی از کانون های اصلی تجددگرایی در شهر تهران بود. تعداد قابل توجهی از سالن های تیاتر و سینما و کافه ها و دفاتر برخی از مطبوعات آن دوره در این خیابان قرار داشتند. نکته مهم این است که اطلاعات ما درباره بسیاری از این موارد محدود و غیردقیق است. به عنوان نمونه می توانیم به پیشینه پژوهش در مورد تیاترهای لاله زار اشاره کنیم. این تیاترها از اواخر دوره قاجار تا زمان وقوع انقلاب اسلامی از مهم ترین مراکز نمایشی شهر تهران بوده اند. با این حال پژوهش های کافی و روشنگر درباره وضعیت این تیاترها در بخش قابل توجهی از این دوره در دست نیست. ما در مقاله ای به بررسی وضعیت تیاترهای لاله زار از سال 1288 شمسی (زمان نخستین اجرا در طبقه فوقانی مطبعه فاروس) تا سال 1320 شمسی پرداخته ایم. در این پژوهش به دنبال توضیح وضعیت تیاترهای لاله زار در فاصله سال های 1320 تا سال 1357 شمسی هستیم. پرسش اصلی این پژوهش این است که چه عواملی در فراز و فرود تیاترهای لاله زار در فاصله زمانی میان سالهای 1320 تا 1357 شمسی موثر بوده اند؟ برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای بهره برده ایم. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در پی گسترش آزادی های سیاسی و اجتماعی پس از شهریور 1320 تمایل به اجرای تیاتر فزونی گرفت و گروه های گوناگون تیاتر شروع به کار کردند. در این دوره اجراهای گروه نوشین در تیاترهای فرهنگ و فردوسی سبب افزایش سطح کیفی سایر تیاترها شد. پس از کودتای 28 مرداد و در جریان بازداشت افراد وابسته به جبهه ملی و حزب توده، تعدادی از هنرمندان تیاتر نیز بازداشت شدند. با این حال تیاترهای لاله زار دچار مشکل جدی نشدند و به کار خود ادامه دادند. البته استقبال مردم از سینما در دهه 1330 سبب شد که تیاترهای لاله زار دچار مشکل اقتصادی شوند و از سال 1335 به اجرای آتراکسیون روی بیاورند. ضمنا در نتیجه توسعه جغرافیایی شهر تهران از اواسط دهه 1330 به تدریج افراد ثروتمند و اعضای طبقه متوسط به جای تیاترهای لاله زار به مراکز تفریحی دیگری روی آوردند و فرودستان مراجعان اصلی این تیاترها شدند. سرانجام در دوره وقوع انقلاب اسلامی تغییراتی جدی در وضعیت تیاترهای لاله زار پدید آمد.