تاکید بر عدالت فضایی از طریق تبیین چارچوب مفهومی محیط پاسخده به نیازهای مبتنی بر جنسیت دانشجویان

یکی از اصلی ترین مفاهیم موردمطالعه علوم جغرافیایی، فضای جغرافیایی است. هریک از ابعاد مختلف فضا، شکل دهنده موضوعی در حوزه این علم است. سال هاست که انسان ها به واسطه ایجاد محیط های ساخته شده، تغییراتی انسان ساخت در محیط جغرافیایی اطراف خود شکل می دهند. یکی از ابعاد مهم فضا، بعد کالبدی فضاست. دانشگاه به عنوان یک فضای جغرافیایی ساخته شده، نقش بسیار مهمی در رشد شخصیت فردی و اجتماعی دانشجویان دارد. مقدار قابل توجهی از تعاملات دانشجویان در محوطه دانشگاه انجام می شود. بر اساس دیدگاه عدالت فضایی، زنان هم باید از حق برابر برای حضور و استفاده از فضاهای عمومی برخوردار باشند. یکی از عوامل کاهش دهنده حضور آن ها، طراحی نامناسب فضا و عدم پاسخ دهی محیط به نیازهای آن هاست. هدف از این مطالعه، ارایه چارچوبی در جهت بهبود وضعیت فعلی فضاهای باز دانشگاهی در ایران و افزایش عدالت فضایی از طریق ایجاد فرصت برابر حضور برای همه دانشجویان و پاسخ به این دو سوال است که تفاوت نیازهای زنان و مردان در رابطه با محیط چیست؟ و مولفه های محیط پاسخ ده برای پاسخ به نیاز های متفاوت دو جنس، کدام اند؟ برای این منظور، با رویکردی کیفی و با روش تحلیل محتوای کیفی، چهار حوزه «مولفه های کیفیت فضاهای عمومی»، «عدالت فضایی»، «حقوق فضایی کاربران» و «نیازهای مبتنی بر جنس و جنسیت» از ادبیات استخراج گردید و پس از همسان سازی متون و یافت معانی مشترک درونی، تحلیل و تفکیک، تلفیق و تجمیع آن ها، و حصول مولفه های اولیه، برای بررسی میزان ضروری بودن و مرتبط بودن هریک از مولفه ها و معیارهای به دست آمده توسط متخصصین، پرسشنامه هایی در قالب جداول CVR و CVI به ده نفر متخصص ارسال شد و بنا بر نظر متخصصین و بعد از انجام محاسبات مربوط، اصلاحات لازم صورت گرفت و چارچوب مفهومی جدیدی در سه بعد کلی کالبدی، کارکردی و ادراکی و در پنج مولفه «امنیت»، «دسترس پذیری»، «آسایش»، «تنوع» و «زیبایی شناسی»، به همراه معیارها و زیر معیارهایی؛ به عنوان «نتایج» تحقیق؛ تدوین گردید. این تحقیق به معماران، طراحان، برنامه ریزان و سیاست گذاران، در طراحی محیط پاسخ ده به نیازهای همه دانشجویان کمک می کند. همچنین این چارچوب به عنوان یک دستور کار پژوهشی[1]، می تواند نقطه شروع تحقیقات تجربی بیشتر برای پژوهش گران آینده باشد.