شیوع حساسیت به گرده گیاه زعفران در کشاورزان زعفران کار خراسان در سال 1381

ایران بزرگ ترین تولید کننده زعفران است و شمار زیادی از کشاورزان استان خراسان به کاشت زعفران اشتغال دارند. در این مطالعه میزان شیوع حساسیت به گرده زعفران و علایم بالینی آن در کشاورزان زعفران کار بررسی شد. 196 نفر از زعفران کاران از چند ناحیه استان خراسان به صورت تصادفی انتخاب شدند و یک پرسش نامه شامل اطلاعات فردی و علایم حساسیت در مورد آنها تکمیل گردید و تست خراش پوستی (Skin Prick Test) با عصاره های حاصل از گرده و خامه زعفران به همراه عصاره گرده علف پنجه مرغی (Cynodon Dactylon)، علف چمن (Poa Pratensis) و سلمه (Chenopodium Album) انجام شد. آنتی بادی اختصاصی با آزمایش (Enzyme Allergo Sorbent Test) EAST اندازه گیری شد. از کلیه افراد دارای تست خراش پوستی یا علایم بالینی مثبت (39 نفر) و نیز 10 نفر از افراد غیر حساس به زعفران که تست خراش پوستی منفی داشته و بدون علایم بالینی بودند، جهت تعیین IgE تام و IgE اختصاصی نمونه خون گرفته شد. از 167 نفر (29 نفر از مطالعه حذف شدند) 21 نفر به واسطه تست خراش پوستی مثبت و 11 نفر به واسطه حضور آنتی بادی اختصاصی علیه آلرژن گرده زعفران یعنی جمعا 32 نفر (از 39 نمونه خون) به عنوان گروه حساس مشخص شدند. از 10 نفر گروه غیر حساس هیچ کدام آنتی بادی اختصاصی علیه آلرژن گرده زعفران نداشتند. 40 نفر (24%) از کل کشاورزان مورد مطالعه در فصل زعفران و 19نفر (11%) نیز در فصول دیگر علایم بالینی حساسیت را نشان دادند. علایم بالینی عمدتا به صورت درگیری چشم، بینی و سیستم تنفسی بود. میزان حساسیت به عصاره سه گیاه دیگر در گروه حساس به زعفران نسبت به گروه غیر حساس به زعفران به طور قابل توجهی بالاتر بود. از لحاظ زمان تولد در دوره زمانی خاصی (بهمن تا تیر ماه) بین گروه حساس و غیر حساس به زعفران اختلاف معنی داری وجود داشت و به علاوه میزان حساسیت در خواهران و برادران افراد حساس به زعفران به مراتب بیشتر از گروه غیر حساس بود ولی هیچ گونه اختلاف معنی داری از لحاظ سن، جنس، تعداد افراد خانواده، مدت تماس با ماده حساسیت زا و سابقه مصرف دخانیات بین گروه حساس به زعفران و گروه غیر حساس دیده نشد. بنابر این تماس و استنشاق گرده گیاه زعفران می تواند باعث ایجاد واکنش های آلرژیک با واسطه IgE شود که عمدتا در چشم، بینی و سیستم تنفسی فوقانی بروز می کنند.