بررسی نقش رویدادها بر پدیداری حدیث؛ مطالعه موردی: فتوحات صدر اسلام و روایت «امرت ان اقاتل الناس...»

فتوحات صدر اسلام ازجمله رویدادهای مهمی تلقی می شود که پیامدهای ناشی از آن، آثار مهمی را بر حیات مادی و معنوی مسلمانان بر جای نهاده است. از سوی دیگر، تاثیرات این رویداد عظیم بر حوزه حدیث را نمی توان کتمان نمود؛ لذا پژوهش حاضر با نظر به فضای حاکم بر فتوحات به دنبال بررسی این پرسش است که اثربخشی اقدامات خلفا به مثابه رخدادهای موثر در تاریخ حکومت اسلامی، بر حوزه احادیث به چه میزان بوده و فتوحات نیز در پیدایش روایت مزبور، چه نقشی را ایفا نموده است؟ گفتنی است سیر تاریخی تالیفات پیرامون فتوحات، گواه از اهتمام فراوانی دارد که بدان مبذول داشته اند؛ لکن فقدان مطالعات حدیثی در باب خاستگاه روایت، ضرورت پرداخت بدان را آشکار می سازد. ازاین روی، در این نوشتار سعی شده است با پاسخ به سوال فوق مبنی بر تاثیرات فتوحات بر زمینه های پیدایش روایت، قدری از کاستی های موجود برطرف گردد. باید گفت این پژوهش، با اتخاذ رویکردی نظری و بهره وری از شیوه توصیفی تحلیلی بدین رهیافت نایل آمد که نظریه عدالت اصحاب به مثابه نمونه ای از باور کلامی اهل سنت، موضوعی است که به موجب آن گستره روایات مجعول و یا همانندسازی شده را می توان شاهد بود. به بیان دیگر، تاثیر رویدادها و باورهای کلامی بر حوزه ماثورات قابل کتمان نبوده و آثار آن ها بر همانندسازی روایات با ذکر مصادیقی چند تبیین گردید. شبیه سازی جنگ های پیامبر(ص) و خلفا از سوی نسل های پس از صحابه، در راستای توجیه فتوحات به عنوان مصداقی از جنگ های ابتدایی و نیز تقویت نظریه «عدالت اصحاب»، زمینه های پیدایش روایت را بیش ازپیش فراهم نموده است.