بررسی اثرات احداث سدهای کوچک و تغییرات کاربری اراضی بر فرایندهای هیدرولوژیکی حوضه کردان با استفاده از مدل SWAT

هدف از این تحقیق، بررسی اثرات عملیات آبخیزداری شامل بندها و سازه‏های آبخیزداری و احیای پوشش گیاهی بر مقدار رواناب تولیدی و چرخه هیدرولوژیکی حوضه است. به این‏منظور، حوضه کردان در شهرستان ساوجبلاغ استان البرز با مساحت 357 کیلومترمربع که در بخش‏هایی از آن عملیات یاد‏شده انجام شد و برای بخشی نیز طراحی و پیش‏بینی شده، انتخاب شد. به علاوه، مدل SWAT برای شبیه‏ سازی مولفه‏ های هیدرولوژیکی ماهانه استفاده شد. مدل برای دوره 14 ساله (1998-2012) واسنجی و برای دوره 4 ساله از اوایل 2013 تا اواخر 2016 مورد صحت‏سنجی قرار گرفت. ضرایب آماری دوره واسنجی NS=0.88 و R2=0.91 و دوره صحت‏سنجی NS=80 و R2=0.85 بیانگر واسنجی خوب مدل بود. نتایج شبیه‏ سازی مدل برای دوره زمانی 1998 تا 2016 نشان داد مجموع رواناب سطحی و جریان جانبی به ‏ترتیب 21 و 18 درصد بارش متوسط سالانه و جریان زیرقشری حدود 20 درصد آن بوده است. نتایج اجرای سناریوهای مختلف نشان داد تلفیق سناریوی اجرای عملیات بیولوژیک (احیای مراتع فقیر) و عملیات مکانیکی (ایجاد سازه و مخزن با حجم 100 هزار مترمکعب)، بیشترین تاثیر بر کاهش رواناب دارد، به‏ طوری ‏که تقریبا تمامی مقادیر دبی‏های بالا و نیز رواناب سطحی در حوضه حذف می‏شود و به شکل جریان‏های ملایم درمی‏آید. در این شرایط رواناب مستقیم حوضه از 39 درصد بارش به 16 درصد کاهش می‏یابد. بنابراین، اجرای سازه‏ های آبخیزداری به همراه طرح‏های احیای پوشش گیاهی منطقه تاثیر بسزایی در کاهش رواناب سطحی و افزایش مولفه ‏های جریان زیرقشری خواهد داشت.