ارزیابی مدل VIC در شبیه سازی رواناب های سطحی و روندیابی جریان (مطالعه موردی : حوضه های آبریز غرب دریاچه ارومیه)

پیش‏بینی و برآورد مقدار رواناب به خصوص رواناب بیشینه حاصل از بارش نزولات، نیازمند استفاده از مدل‏های هیدرولوژیک مناسب و دقیق است. یکی از مدل‏های نیمه توزیعی که در دهه اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته، مدل هیدرولوژیکی ظرفیت نفوذ متغیر (VIC) است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کارایی مدل VIC در شبیه‏ سازی‏ شده رواناب‏ و روندیابی جریان رودخانه‏ های شهرستان ارومیه مشرف به دریاچه ارومیه شامل نارلوچای، روضه چای، شهرچای و باراندوزچای انجام ‏شده است. برای نیل به هدف یادشده از داده‏های هواشناسی ERA5 استفاده ‏شده است. ضرایب آماری مورد استفاده در پژوهش حاضر برای صحت سنجی داده‏ های ورودی بارش شامل (ضریب تبیین R2، ریشه میانگین مربعات خطای کاکس - باکس TRMSE، نش - ساتکلیف NSE) هستند. بررسی ‏های داده ‏های هواشناسی ماهواره‏ای با داده ‏های مشاهداتی نتایج قابل قبولی دارند، به ‏طوری ‏که شاخص احتمال آشکارسازی POD در تمامی ایستگاه ‏های منطقه بیش از 80/0 درصد بوده و حتی در ایستگاه سینوپتیک خوی در شمال منطقه مطالعاتی بیشتر از 95/0 درصد است. همچنین، میزان همبستگی بین داده‏های حداکثر و حداقل دما نیز بیش از 93/0 درصد است. پس از ساخت مدل هیدرولوژیک و ریاضی منطقه، واسنجی رواناب مشاهداتی خروجی زیرحوضه‏ ها با رواناب شبیه‏ سازی‏ شده توسط مدل VIC بررسی شد. نتایج نشان داد در تمامی رودخانه های اصلی منطقه مقدار NSE بیش از 72/0 درصد و ضریب R2 تمامی حوضه‏ ها بیشتر از 64/0 درصد بوده است. همچنین، برای صحت سنجی بین داده ‏های مشاهداتی و شبیه‏سازی‏شده از بازه زمانی بیشترین دبی‏های حداکثر (2010-2000) استفاده شد. نتایج نشان داد مدل در شبیه‏ سازی‏ رواناب‏های دقت بیشتری داشت ، به ‏طوری ‏که ضریب NSE در حوضه نازلوچای به 80/0 درصد و ضریب R2 78/0 درصد برای داده ‏های مشاهداتی روزانه رسید. درنهایت، می‏توان نتیجه گرفت که مدل VIC قابلیت زیادی در شبیه‏ سازی‏ جریان سطحی دارد.