ساختارشناسی وقف نامه های زنان در دوره قاجار

وقف نامه ها از اسناد باارزش و جزو اسناد شرعی به شمار می روند. اسناد موقوفات زنان در دوره قاجار از مهم ترین منابع برای ترسیم اوضاع اجتماعی، فرهنگی و مذهبی هستند. در این دوره، بیشتر اقشار جامعه با گرایش های گوناگون فکری به وقف توجه داشتند. با توجه به رواج وقف، زنان در این امر مشارکت داشتند و این یکی از بسترهای حضور و مشارکت اجتماعی زنان عصر قاجار بود. در این دوران، وقف نامه های زنان و مردان چندان فرقی با یکدیگر نداشت، اما وقف نامه های زنان از لحاظ مصرف و رقبات، گاهی متفاوت از مردان بود و این تفاوت جزیی به شمار می رود. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد تاریخی و استفاده از اسناد ذی ربط به نگارش درآمده و به رغم ضرورتی که این موضوع در تاریخ معاصر ایران دارد، تاکنون تحقیق مستقلی درباره وقف نامه زنان شیعی در دوره قاجار صورت نگرفته است. این مقاله سعی دارد تا به بررسی شکلی و محتوایی وقف نامه های زنان دوره قاجار بپردازد. داده ها از 36 وقف نامه، از «آرشیو ملی ایران»، «مرکز اسناد و کتابخانه آستان قدس رضوی»، تارنمای دنیای زنان قاجار و منابع کتابخانه ای گردآوری، استنساخ و بازخوانی شده و با رویکرد «توصیفی- تحلیلی» سامان یافته است.