واکاوی نقش تحریف های عاشورا در بحران معنویت شیعی در دوران معاصر «با تاکید بر مقتل تذکره الشهداء»

معنویت به عنوان نیاز فطری و مسیله مورد توجه بشر، یکی از کارکردهای شریعت است که به زندگی انسان معنا می بخشد، اما اگر این معنویت از منبع و مستند اصلی اش دور بیفتد، یافتن پیوندی استوار بین آن و دین دشوار خواهد بود. واقعه عاشورا تبلور یک الگوی راهبردی برای احیای ارزش های معنوی اسلام است اما با ظهور شبه ‏معنویت ها، اشاعه فرهنگ تحریف و تقابل با عقلانیت در بسیاری مقاتل پس از قرن هشتم هجری، بالاخص در دوره قاجار؛ مقتل نگاری به یکی از عوامل بحران ساز در حوزه معنویت شیعی دوران معاصر مبدل شده است. تبدیل گفتمان عقلانی عاشورا به گفتمان اسطوره ای و احساسی، و رهیافت گزارش های غیر معتبر به مقتل نگاری ها که با فلسفه قیام کربلا متعارض می باشند، عزاداری سیدالشهداء7 را از اهداف اساسی خود دور نموده است، و از رهگذر سازه هایی نظیر اتهام غیر عقلانی بودن به تشیع، معنویت شیعی را در نشیب بحران قرار داده است. بر این اساس، در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر پژوهش کتابخانه ای به این پرسش پاسخ داده شود که مقاتل معاصر، بالاخص مقتل تذکرهالشهداء نگاشته ملا حبیب الله کاشانی، چه تاثیری بر مقوله بحران معنویت شیعی در جهان معاصر داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد قرایت تاریخی از عاشورا، دستخوش احساسات، داستان سرایی ها و اسطوره پردازی ها شده، و فرهنگ عاشورا به صورت غیرمردمی و غیرمعتدل؛ نمود یافته است. برآیند این امر، ناکارآمدی مولفه الگوسازی و الگودهی نهضت عاشورا و در نتیجه، اختلال در جریان پیشرفت گفتمان شیعی با محوریت ولایت، که از رهگذر قیام عاشورا صورت می پذیرد، شده است.