رصد ترافیک دریایی در جنوب ایران در دوره شیوع کووید-19 با استفاده از تصاویر سنتینل-1 در پلتفرم گوگل ارث انجین

 شیوع کرونا بر بسیاری از فعالیت‌های ناوبری در سراسر جهان تاثیر مستقیمی نهاده است. ناوبری دریایی یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های تجاری و اقتصادی به‌شمار می‌آید. هدف از این پژوهش رصد ترافیک دریایی در تنگه استراتژی و بین‌المللی هرمز و بندرگاه پل در دوران شیوع کرونا می‌باشد. در راستای اهداف این پژوهش قطبش VH تصاویر راداری سنتینل-1 در باند C مورد استفاده قرار گرفته شد. این تصاویر در محیط ابری گوگل ارث انجین به‌ منظور شناسایی و استخراج وسایل نقلیه دریایی اعم از کشتی پردازش شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که تردد و ترافیک دریایی به ترتیب در دو منطقه مطالعاتی بندرگاه پل و تنگه هرمز در ماه آپریل و می 2020 نسبت به ماه مشابه در سال 2018 و 2019 حدود 48.39% و 36.97% کاهش چشمگیری داشته است که به تبع آن بر صنعت کشتیرانی تاثیر مستقیمی داشته است. اما با عادی شدن شرایط کرونایی و از سرگیری فعالیت‌های دریایی مجددا در سال 2021 تردد و ترافیک دریایی همانند دوره پیش از کرونا افزایش پیدا کرده است. بطور کلی این پژوهش نقش استفاده از داده‌های ماهواره‌ای به‌ویژه تصاویر راداری با دریچه مصنوعی در کاربردهای دریایی و مدیریت بحران جهانی و همچنین پردازش سریع داده‌های راداری با حجم بالا در محیط ابری گوگل ارث انجین را نشان می‌دهد.شیوع بیماری کرونا (کووید 19) در اواخر سال 2019 میلادی از ووهان چین آغاز شد و پس از مدتی به ‌کل جهان انتشار یافت. برای جلوگیری از شیوع بیماری کووید 19 بسیاری از کشورها محدودیت‌هایی را در اجتماعات و سفرها اعمال کردند. در اروپا بررسی همه‌گیری کووید 19 در کاهش آلودگی هوا و تاثیرات غیرمستقیم آن بر محیط‌زیست نیز موردتوجه آژانس فضایی اروپا بوده است. حمل‌ و نقل دریایی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های حمل‌ونقل است که امروزه برای نقل‌وانتقال کالاها و مسافران به بقیه نقاط ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی مورداستفاده قرار می‌گیرد. به همین منظور نظارت بر رفت‌وآمد دریایی در هر کشوری از اهمیت بالایی برخوردار است. موقعیت جغرافیایی ایران نیز سبب شده است که از سمت شمال و جنوب توسط پرترددترین دریاها احاطه گردد از آنجا که حدود 30 درصد حمل و نقل دریایی جهان در خلیج فارس صورت می‌گیرد. در دوران قرنطینه بسیاری از کشورها محدودیت‌هایی را اعمال کردند. این محدودیت‌ها شامل بندرها، کشتیرانی، دریانوردی و مسافرت دریایی نیز بوده و باعث اختلال رفت ‌و آمد مسافران، خدمه کشتی‌ها و جلوگیری از ورود کشتی‌ها به بندرها شده است. درنهایت، تمامی این اقدامات اختلالاتی در ترافیک دریایی به وجود آورده است. صنعت حمل‌ونقل دریایی از زمان شیوع بیماری کووید 19 تحت تاثیر قرارگرفته زیرا بسیاری از کشورها در دوران قرنطینه، بندرها دریایی را تعطیل و فعالیت صادرات و واردات را ممنوع کردند. امروزه برای شناسایی کشتی‌ها از امواج رادار دیافراگم مصنوعی (SAR)، به دلیل مزیت‌هایی که نسبت به داده‌های نوری دارد، استفاده می‌شود. امواج رادار توانایی شناسایی اشیا بر روی دریا را دارند. گوگل ارث انجین یکی از محبوب‌ترین سامانه‌های پردازش داده‌های جغرافیایی است که با دسترسی رایگان به کاربران برای اخذ و پردازش تصاویر مورداستفاده قرار می‌گیرد. این پلتفرم می‌تواند داده‌های حجیم را در کمترین زمان ممکن پردازش کند که باعث سهولت استفاده از داده‌های سری زمانی جغرافیایی شده است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر کووید-19 بر رفت‌وآمد کشتی‌ها و ترافیک دریایی در تنگه‌ی هرمز و بندر پل در دوران شیوع کرونا با استفاده از داده‌های راداری سنتینل-1 در سامانه ارث انجین است.

در پژوهش کنونی از داده‌های سری زمانی سنتینل-1 در سال‌های 2018، 2019، 2020 و 2021 با قطبش VV بهره گرفته شد. به منظور پردازش داده‌های سنتینل-1 از سامانه گوگل ارث انجین استفاده شد و سپس نقشه خروجی در نرم‌افزار ArcGIS  از فرمت تیف به وکتور تبدیل گردید.

براساس نقشه‌های ایجاد شده طی دوره شیوع کرونا در تنگه هرمز و بندرگاه پل، تردد کشتی‌ها و وسایل نقلیه دریایی به ترتیب در دوره پیش از کرونا (2018 و 2019) افزایش داشته است، اما در طول کرونا (2020) به دلیل شرایط قرنطینگی و محدودیت رفت و آمد تردد وسایل حمل و نقل دریایی نسبت به سال قبل کاهش چشمگیری داشته است. این درحالی است که در دوره پس از کرونا (2021) به دلیل عادی شدن شرایط همه‌گیری و از سرگیری فعالیت‌های دریایی و کشتیرانی دوباره تردد وسایل نقلیه دریایی نسبت به دوره شیوع کووید-19 بترتیب در بندر پل و تنگه هرمز حدود 12.5% و 51.6% افزایش یافته است.

در این پژوهش تلاش شد با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای در دوره شیوع و همه‌گیری کرونا بر صنعت کشتیرانی در تنگه هرمز و بندرگاه پل نظارت شود. نتایج حاکی از آن است که داده‌های راداری سنتینل-1 در باند C به مدیریت بحران دریایی در زمان وقوع بلایای همه‌گیر می‌تواند کمک شایانی در پیشبرد اهداف صنعت کشتیرانی در بازه زمانی کوتاه مدت تا بلند مدت کند. این پیشبرد زمانی کوتاه مدت و بلند مدت نیارمند یک سامانه آنی برای پایش است که سامانه آنلاینن گوگل ارث انجین به خوبی توانسته جایگاه خود را در دنیای سنجش از دور فراگیر کند.